Is na Siegfried Bracke nu ook Wilfried Martens orangist geworden? Tenzij ik hem totaal verkeerd begrepen heb, wil hij vandaag in Het Laatste Nieuws de klok 180 jaar terugdraaien in de tijd. Voor alle zekerheid citeren we hem letterlijk: Je kunt hier, in het centrum van Europa, toch geen drie ministaatjes maken. Ik ben geen separatist.
Ten gronde heeft Wilfried Martens natuurlijk gelijk: het soortelijk gewicht in de Europese Unie van een Koninkrijk der Nederlanden met 27 miljoen inwoners dat met één stem zou spreken zou ontegensprekelijk een pak zwaarder wegen dan dat van de drie ministaatjes Nederland, België en Luxemburg elk apart, of, als het eens wil meezitten, samen. Maar hij had wel een iets beter moment kunnen uitkiezen dan de huidige eerder problematische post-electorale periode, met tot overmaat van ramp een Albert II die nog aan het herstellen is van een heupoperatie en pas vandaag voor het eerst op krukken heeft kunnen stappen.
Of zou hij soms denken dat het België van vandaag geen ministaatje is, en heeft hij nog nooit van Luxemburg gehoord?
Gisteren deed de Antwerpse rechtbank van eerste aanleg een uitspraak in de zaak over het «busincident» waarin Guido Demoor verleden jaar omkwam. Die uitspraak bevat naar mijn mening toch wel enkele puntjes die de gewone man in de straat met een min of meer intact rechtvaardigheidsgevoel zullen doen kokhalzen. Het Antwerpse parket vond vandaag echter dat het altijd nog «beter» kan. Er is een tijd geweest dat klassenjustitie wel degelijk een realiteit was in de Belgische rechtbanken. Om het met een cliché te zeggen: sloeg een rijke industrieel een arbeider dood, lagen de verzachtende omstandigheden voor het grijpen: het onbesproken gedrag van de industrieel tot op de dag van de feiten, zijn maatschappelijke positie en bijdragen tot de samenleving aan de ene kant, terwijl de arbeider meer dan genoeg op zijn kerfstok had en het allemaal toch ook wel zelf een beetje gezocht had. Lagen de rollen omgekeerd, was voorbedachte rade het uitgangspunt en de maatschappelijke positie van de dader eerder een verzwarende dan een verzachtende omstandigheid. En ook toen stak de pers graag een handje toe om de zaken bij het publiek in het juiste perspectief te plaatsen. Veel lijkt er vandaag niet veranderd – ik zou zelfs durven stellen, alleen maar de beginlettertjes.
Want wanneer ik de argumentatie in het vonnis van de rechter overloop, blijf ik met een onweerlegbaar vermoeden zitten dat de klassenjustitie plaats gemaakt heeft voor een soort rassenjustitie, en dat de betrokken rechter zelfs niet te beroerd is om hier en daar absurditeiten in te lassen om voor Redouan S. allerlei verzachtende omstandigheden in het leven te roepen waar bijvoorbeeld zijn leeftijdsgenoot Hans van T. (let op het detail in de naam, persjongens en -meisjes!) niet op hoeft te hopen. Zijn «jeugdelijke onbezonnenheid», bijvoorbeeld, het «ontluikende schuldbesef», en dat hij handelde «in een impuls». Dat laatste zou er eigenlijk nog aan ontbroken hebben.
Straffere kost is dat de rechter meent dat Guido Demoor deels de feiten zelf heeft uitgelokt. Tot drie keer toe had hij beleefd gevraagd om stilte, maar de zes hadden hem, met hun ontluikende schuldbesef en in hun jeugdelijke onbezonnenheid impulsief uitgelachen en… uitgedaagd dan toch. Drie keer – trois fois, three times, dreimal dus! En toen lokte Guido Demoor zelf een ferme trap op zijn kin uit. Tja. Ik zou wel eens willen weten met voor indruk de getuigen van op de bus vandaag zitten wanneer ze in de krant het verslag van dit vonnis lezen. In ieder geval, de idioot die zich morgen laat doodtrappen op een lijnbus zal maar beter niet drie maar zeven maal zeventig maal beleefd om stilte vragen voor hij uit zijn sloffen schiet als hij zijn daders geen verzachtende omstandigheden cadeau wil geven, al dan niet in een impuls.
Overigens liet ook Walter Damen, de advocaat van Redouan S., opnieuw van zich horen. Als reactie op de uitspraak verklaarde hij dat «op die manier de zaak tot haar ware proporties wordt teruggebracht» en betreurde in één adem dat het «in de eerste berichten erop leek dat Demoor vermoord was door de zes jongeren». Dat dit stuk levende anti-reclame voor de hele advocatenstand na zijn vorige misselijkmakende uitspraken over deze zaak nog niet uit de Orde van de Advocaten is gezet is mij een volkomen raadsel, maar ondertussen probeer ik mij wel voor te stellen wat volgens dit sujet de «ware proporties» zouden geweest zijn moest een oudere Marokkaan doodgetrapt geweest zijn door zes blanke jongeren, goed getraind in de lokale vechtsportclub, nadat hij drie maal beleefd om wat stilte gevraagd had. Iets zegt me dat voor identiek dezelfde feiten die ware proporties er dan wel eens radicaal anders zouden kunnen uitgezien hebben.
Maar als gevolg van de verzachtende omstandigheden veroordeelde de rechtbank Redouan S. dus tot wat De Standaard omschrijft als «‘slechts’» twee jaar hechtenis. Let op de aanhalingstekens: in Groot-Bijgaarden vinden ze twee jaar cel voor het doodtrappen van iemand die op de bus tot drie maal toe beleefd om stilte gevraagd heeft blijkbaar een toch wat zware straf, maar het kan nog beter. Aangezien ook uitlokking als verzachtende omstandigheid werd gebruikt vindt het Antwerpse parket –waarschijnlijk tot grote opluchting van de voltallige redactie van De Standaard– dat die twee jaar er nog anderhalf teveel zijn, en Redouan S. dus een «onwettige straf» heeft gekregen. Dat er één en ander niet helemaal pluis is rond de strafbepaling in deze zaak staat als een paal boven water, maar de manier waarop het parket hier de rechtbank van eerste aanleg de loef probeert af te steken om de politiek meest correcte te zijn is werkelijk grotesk. Laten we echter niet te vroeg uitroepen dat hiermee nu het toppunt bereikt zou zijn, want misschien wacht in tweede aanleg wel een rechter die vindt dat het simpele feit dat Guido Demoor al zo vermetel was om de zes vertegenwoordigers van het Herrenvolk om stilte vragen, beleefd en tot drie maal toe, ook al een verzachtende omstandigheid was voor de arme Redouan S. En ondertussen hoop ik maar dat die impulsieve sloeber niet al teveel pijn meer heeft aan zijn nek…
Groen!, dat anders niet verlegen zit om te pleiten voor een verhoging van de energieprijzen en de invoering van allerlei taksen en heffingen, laat vandaag zien dat het links-populistische hemd blijkbaar toch iets nader zit dan de groene rok van de partij. In plaats van de aangekondigde prijsverhogingen van Electrabel toe te juichen omdat zij de consumenten kunnen aanzetten tot een lager gasverbruik, pleit de partij voor de invoering van een prijsplafond. Begrijpe wie het kan. Toen de partij nog in de regering zat, was het altijd haantje-de-voorste als er weer eens een milieutaks of een -heffing ingevoerd kon worden. Nog verder terug in de tijd durfde de partij zelfs al eens uit te pakken met pleidooien voor een verdubbeling of zelfs een verdriedubbeling van de benzineprijzen om de bevolking aan te sporen tot een lager verbruik. Van zodra de benzineprijzen aan de pomp echter daadwerkelijk de hoogte ingingen, veranderde de partij radicaal van mening, en liet zij in het beste geval niets meer van zich horen, zeker niet over die punten in haar vroegere programma's.
Vandaag doet de partij niet anders. Op een ogenblik dat we om de oren geslagen worden met een hittegolf op de Balkan –als we de groene jongens en meisjes moeten geloven trouwens onze eigen hoogstpersoonlijke schuld– en terwijl de partij nog steeds pleit voor de invoering van een CO2-taks op vliegtuigbiljetten, wil ze, als reactie op de aangekondigde prijsverhogingen van Electrabel, een prijsplafond invoeren, nota bene dan nog wel «zolang de vrije markt niet goed werkt». Zou de partij niet beter een persmededeling de wereld insturen om erop te wijzen dat de prijs van het gas nog veel hoger zou moeten liggen willen we kans maken Kyoto te halen, maar dat ze Electrabel ondertussen wel wil feliciteren met die uiterst milieuvriendelijke initiatief? Meer zelfs, misschien kan de partij de andere energieleveranciers ertoe aanzetten het voorbeeld van Electrabel te volgen, terwijl groene energieleveranciers alweer wat meer ademruimte krijgen, of misschien zelfs een kleine winstmarge kunnen opbouwen? Dat wil zeggen, een winstmarge die niet alleen uit subsidies en allerlei overheidspremies bestaat dan. Het bespaart in ieder geval de overheid veel werk dat het niet één of andere nieuwe onpopulaire maatregel moet nemen die in de praktische uitvoering alleen al handenvol geld zou kosten aan nieuwe formulieren en paperassen (regenwouden!), om over de loonkosten van eventuele milieu-ambetantenaren nog maar te zwijgen.
Merkwaardige redenering van de partij overigens over de vrije markt: aangezien de vrije markt niet goed werkt, wil Groen! dus een prijsplafond invoeren, een maatregel die de markt nog meer zal ontwrichten. Welke potentiële concurrent van Electrabel, al dan niet groen, zal tot de Belgische gasmarkt willen toetreden als hij weet dat hij vooral geen winsten zal mogen maken? Het is duidelijk dat Groen! bij het formuleren van haar geniale standpunt niet bepaald gehinderd werd door enige basiskennis van wat een vrije markt is en hoe die werkt, laat staan welke voorwaarden er nodig zijn om die goed te doen werken! Het moet trouwens de eerste keer zijn dat Groen! überhaupt bekommerd is om de werking van de vrije markt op welk vlak dan ook, maar misschien pleit de partij morgen ook voor een doorgedreven globalisering van de gasmarkt? Uiteraard met een voorlopige nationalisatie van de gassector, in afwachting van een goede werking van de globalisering, maar dat spreekt voor zich.
Qua communicatie en perceptie was het in ieder geval een flater om u tegen te zeggen: de staatshervorming werd uitgesteld tot 2009 met een nogal twijfelachtige argumentatie, en bij de tegenstanders waren de verwijzingen naar de beruchte «derde fase» en het «onverwijld» van 2004 dan ook amper te tellen. Maar wat is er verleden week werkelijk gebeurd? Het nieuws sloeg in als een bom toen het bekend raakte: CD&V en N-VA waren bereid de staatshervorming uit te stellen tot 2009 om de vraag van de MR tegemoet te komen geen bevoegdheden over te dragen naar de regionale regeringen vóór de verkiezingen van 2009. Achtergrond hiervoor is dat de PS in de Waalse regering zit, en de MR niet, en dat de liberale partij het geen goed idee vindt bevoegdheden waarover het via de federale regering controle zou hebben over te dragen naar een regering waar de PS de lakens uitdeelt. Aan Vlaamse zijde leek de N-VA, die voor de verkiezingen nog met een anti-verst(r)ikkingscampagne had uitgepakt, daar wel oren naar te hebben, wat haar meteen ook bakken kritiek opleverde. Zelfs Geert Lambert, die deze keer geen strategische plaspauze nodig had, zag zijn kans schoon om zich een Vlaamser en democratischer profiel aan te meten dan Bart de Wever.
Uiteindelijk bleek het beeld natuurlijk veel genuanceerder te zijn: CD&V en N-VA eisen nog steeds de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde voor er over iets anders gesproken kan worden, en verder ijzersterke garanties voor de uitvoering van de staatshervorming, ongeacht of die nu pas na 2009 in werking zal treden of ervoor. Op dit ogenblik kunnen we beide partijen alleen maar geloven op hun woord, en hopen dat ze de komende weken op deze punten het been stijf zullen blijven houden, maar de indruk dat CD&V en N-VA in hun confrontatie met de Franstalige partijen deze week even met de ogen geknipperd hebben valt toch maar moeilijk te verdrijven. Daar staat dan weer tegenover dat de MR aan Franstalige zijde in een gelijkaardige situatie zit omdat het, op voorwaarde dat de staatshervorming pas effect zal hebben na de volgende regionale verkiezingen, in feite principieel gebroken heeft met het Franstalige front du non.
Over het argument dat de MR gebruikt, en waarin CD&V en N-VA lijken mee te stappen, namelijk dat een staatshervorming nu doorvoeren een slecht idee is omdat anders bevoegdheden in slechte handen terecht zouden komen, kunnen we kort zijn: dat is fundamenteel ondemocratisch. Bovendien is het voor CD&V en N-VA bijzonder risicovol het lot van de staatshervorming te verbinden aan de uitslag van de volgende verkiezingen voor het Waals Parlement: wat immers als de MR die verkiezingen verliest? Ook het argument van N-VA-voorzitter Bart de Wever dat een staatshervorming hoe dan ook tijd in beslag neemt is onzin: als Tsjechië en Slovakije in de loop van een paar maanden volledig gesplitst konden worden, moet het in België toch mogelijk zijn op minder dan twee jaar tijd een beperkte bevoegdheidsoverdracht uit te voeren.
Dat neemt echter niet weg dat er wel degelijk goede argumenten bestaan om de inwerkingtreding van de staatshervorming uit te stellen tot 2009, ook al kunnen de onderhandelingen en de stemming zonder probleem nu al uitgevoerd worden. De regionale regeringen hebben vandaag immers al meer dan de helft van hun termijn achter zich, en hen nieuwe bevoegdheden toeschuiven pakweg een jaar vóór de volgende verkiezingscampagne van start zal gaan is inderdaad niet verstandig. Bovendien zijn er de regeringsprogramma's en interne evenwichten die door die nieuwe bevoegdheden uit balans kunnen gebracht worden. Stel je immers in een extreem geval voor dat men zou beslissen Defensie of Justitie te splitsen: wie zal dan in de regionale regeringen een nieuwe minister mogen leveren, en hoe past die bevoegdheid in in een regeringsprogramma dat ondertussen al drie jaar oud is? Natuurlijk zal het allemaal zo'n vaart niet lopen, maar het is duidelijk dat het helemaal niet zo onzinnig is de inwerkingtreding van een nieuwe staatshervorming uit te stellen tot na de volgende regionale verkiezingen.
Het is jammer dat CD&V en N-VA zich laten vangen hebben aan het argument van de MR, in plaats van zelf even na te denken en de inwerkingtreding van de staatshervorming te scheiden van de onderhandelingen en de stemming, en dat zelfs in te passen in hun discours van goed beleid en geloofwaardigheid. De indruk die zij nu nalaten is dat zij een moment van zwakte hebben gehad, en net iets te happig zijn op een federale regeringsdeelname om het hoofd koel en het been stijf te houden. Ik hoop echter dat ik me op dat laatste punt schromelijk vergis.
Het Vlaams Belang probeert sedert 10 juni vol te houden dat het eigenlijk meer dan een procent vooruit is gegaan bij de laatste verkiezingen. Het is echter duidelijk dat de partij fors achteruit is gegaan, al naargelang men wil ofwel vijf ofwel minstens twee procent. Het Vlaams Belang wou vóór 10 juni om strategische redenen de lat niet al te hoog leggen, en legde ze daarom op het niveau van de vorige kamerverkiezingen, 18,1% dus. Het haalde deze keer 19,4%, een vooruitgang van 1,3% als we mee in de redenering van de partij willen stappen. Maar is die stelling werkelijk houdbaar?
Het meest logische vergelijkingspunt voor de verkiezingen van 10 juni zijn de verkiezingen voor het Vlaams Parlement uit 2004, en dat levert een achteruitgang van liefst vijf procent op. Zeker, het gaat dan wel over verkiezingen voor twee verschillende parlementen en regeringen, maar voor de gemiddelde Vlaming zal dat in het stemhokje weinig of geen verschil maken. En dat is zeker zo als men bedenkt dat de kieslijsten toch bijna identiek zijn.
Daar komt nog bij dat het Vlaams Belang sedert 2004 de verkiezingsuitslag van het Vlaams Parlement gebruikt heeft voor al wat hij waard is. De partij heeft immers de laatste drie jaar bij de openbare omroep en in andere media voor zichzelf een plaatsje willen opeisen met als argument dat het (i) de grootste partij (niet formatie) van Vlaanderen is en (ii) een kwart van de Vlamingen vertegenwoordigt. Maar wanneer we dan verkiezingsuitslagen gaan vergelijken wil de partij plots dat we dat helemaal vergeten, en doen alsof ze maar de vierde partij in Vlaanderen is en minder dan een vijfde van de Vlamingen vertegenwoordigt! Helemaal zuiver op de graat is dat toch niet.
Derde probleem is de uitslag van de provincieraadsverkiezingen van verleden jaar. De partij behaalde toen gemiddeld 21,5% van de stemmen, meer dan twee procent hoger dan wat ze eerder deze maand haalde. Ook verleden jaar wou de partij niet dat die verkiezingsuitslag vergeleken werd met 2004 en wou ze van geen nederlaag weten, omdat de partij het bij provincieraadsverkiezingen «altijd» slechter doet dan bij federale of regionale verkiezingen. Alleen, als een uitslag van 21,5% een goed resultaat was in een verkiezingen waarin de partij het gewoonlijk «slecht» doet, is acht maanden later 19,4% dan plots een goed resultaat in verkiezingen waarin de partij het dus beter had moeten doen?
Het begint een klassieker te worden: vóór de verkiezingen klaagt men dat er te veel peilingen gepubliceerd worden, en na de verkiezingen klaagt men dat ze er toch zover naast zaten. Maar waarom klaagt men eigenlijk dat wat men niet leest en zeker niet gelooft niet helemaal juist was? Ik herinner me nog de eerste keer toen ik een kiwi zag en er mocht van proeven. Een nonkel had er eentje gekocht, en vrijwel heel de familie was verzameld om naar de exotische vrucht te kijken en er eens van te proeven. Daarna doken de kiwi's op als versiering op koude schotels, weliswaar in zo'n dunne schijfjes dat je er amper iets van kon proeven, als je het al aandierf één van de schijfjes op je bord te nemen. Vandaag is een kiwi de gewoonste zaak van de wereld, en kijkt niemand er nog naar om als er een paar van in de fruitschaal liggen.
Met peilingen is het eigenlijk net zoals met de kiwi: hoe zeldzamer ze zijn, hoe meer men er zich aan vergaapt. De herrie die in Vlaanderen gemaakt wordt telkens een krant een peiling publiceert is fenomenaal vergeleken met andere landen. In een land als Noorwegen, waar elke krant die zich een beetje respecteert maandelijks een peiling brengt (en niet in samenwerking met veertien andere media), staan de peilingen ergens middenin de krant, op bladzijde 12 of 14, met een klein grafiekje en een beetje tekst. Het valt voor dat één of andere politicus om een reactie gevraagd wordt, maar dan moet er werkelijk een grote verschuiving opgetreden zijn. Maar een peiling in het groot op de eerste bladzijde aangekondigd, vervolgens nog eens groot uitgesmeerd over bladzijde 2 en 3 en met een groot interview in de bijlage van de dag, dat tref je hier niet aan.
Dat er in Vlaanderen dus te veel peilingen zouden uitgevoerd worden is complete onzin. En de stelling van Noël Slangen in De Morgen als dat behoorlijk politiek marktonderzoek in Vlaanderen onmogelijk zou zijn wegens te duur is al helemaal om te lachen. Als dat in Noorwegen (4,5 miljoen inwoners) en Zweden (9 miljoen inwoners) wel kan, waarom zou men dat in Vlaanderen (6 miljoen inwoners) dan niet kunnen? Misschien omdat kranten in Vlaanderen veel liever gratis de Koran uitdelen of een maand lang hun kolommen openstellen voor staatspropaganda in samenwerking met een krant van over de taalgrens? Ik denk daarom dat het eerder een kwestie van prioriteiten is: de redacties in Vlaanderen zijn nog iets te veel bezig met het brengen van propaganda in plaats van het brengen van nieuws en informatie.
Maar wanneer Noël Slangen zoiets schrijft is het goed in het achterhoofd te houden wie die man is, en vooral wat zijn agenda is. Peilingen zijn immers voor politici en zeker spindoctors parameters waar ze moeilijk controle over kunnen krijgen, zeker als die gepubliceerd worden in kranten die een eigen mening hebben of, stel je voor, toch een beetje objectieve informatie willen brengen. Wie herinnert zich nog de klopjacht van De Morgen, in samenwerking met de Open Vld, op De Stemmenkampioen? Ik zou niet durven insinueren dat Noël Slangen daar mee achter zat, maar ik vraag me toch af of die klopjacht geïnspireerd werd door de bekommernis om het recht dat de bevolking heeft op degelijke en objectieve informatie, dan wel dat de resultaten van die peiling niet helemaal in hun kraam pasten.
Zaten alleen de peilers er dan mijlenver naast op 10 juni? Ik meen me te herinneren dat op menige redactie na de zoveelste «zwarte zondag» een mea culpa werd geslagen omdat men er niemand had die zich nog maar in zijn wildste fantasieën zou kunnen voorstellen voor het Vlaams Blok te stemmen. Ja, misschien dat één of andere verre kennis van een vriend van een vriend van één van de redactieleden zoiets ooit eens overwogen had, in een zwak moment dan nog, maar dat zal het dan wel geweest zijn. Jarenlang had men daar zelfs mee uitgepakt als een soort kwaliteitslabel, maar plots besefte men dat men absoluut geen voeling had met wat er werkelijk leefde bij een aanzienlijk deel van de Vlaamse bevolking, en dat was dan meteen ook de verklaring voor waarom men die zoveelste «zwarte zondag» alweer niet had zien aankomen.
Deze keer werd de verkiezingszondag echter geen «zwarte zondag», maar een «bloedrode zondag», met een Groen! dat ondermaats presteerde en vooral een sp.a dat vandaag een sociaal plan nodig heeft om de volgende jaren door te komen. Dat de peilers dat niet zagen aankomen is één zaak, maar moeten we nu werkelijk geloven dat er op de redacties niemand rondloopt die ook maar enig contact heeft met (ex-)rode of groene kiezers? Dat ze daar allemaal op zondagavond van hun stoel vielen deed mij dan weer op mijn beurt van mijn stoel vallen, want als er nu twee partijen zijn die goed vertegenwoordigd zijn in Vlaanderens redactielokalen, dan toch wel sp.a en Groen!. En dan zou je toch ook mogen verwachten dat ze de minste beweging bij de kiezers van die partijen ook zouden kunnen opvangen. Niet dus. En daarmee rijst de vraag: met welk deel van de Vlaamse bevolking zouden de kranten vandaag eigenlijk wel nog enig contact hebben? Misschien eens iets om over na te denken, maar wel net iets moeilijker dan met de vinger naar de peilers wijzen.
Zou Bart de Wever na 10 juni al een offer hebben gebracht aan Nemesis? In het Oude Rome deden triomferende generaals dat immers ook uit dankbaarheid voor de behaalde overwinning. Bij de Grieken was Nemesis de godin van de gerechtigde wraak: wanneer iemand zich schuldig maakte aan hybris, werd hij door haar meedogenloos gestraft. In Rome werd zij echter geïdentificeerd met de godin Fortuna, waaraan succesvolle generaals offers brachten en wiens bescherming gladiators zochten voor zij de arena ingingen. De komende weken, maanden en jaren zullen uitwijzen met welke versie van Nemesis Bart de Wever geconfronteerd zal worden: de Griekse of de Romeinse versie.
Zo lees ik bijvoorbeeld dat Bart de Wever Jean-Marie Dedecker vertelt dat hij zich de komende weken kalm moet houden. Bij mij roept dat het beeld van het rijkeluiszoontje dat aan het arme buurjongetje vertelt dat als hij braaf is, er morgen misschien wel iets lekkers te rapen valt. Wat het zoontje ondertussen niet weet is dat papa Yves in het geheim stevig flirt met zijn maîtresse Joëlle, en haar allerlei lieflijke woordjes influistert, enfin, toch als we kranten als La Libre Belgique moeten geloven. Als zoontje Bart niet oppast staat hij dus morgen misschien wel zelf op de straatstenen met als enig bezit de kleren om zijn lijf, want in het huis van papa Yves zal er plaats gemaakt moeten worden voor de stiefkindjes, inclusief de vele neven en nichtjes die Joëlle zal meebrengen. Zoals de kleine Olivier bijvoorbeeld, die net als Guy het voortuintje liefst niet gesplitst ziet. En misschien zal het dan wel Bartje zijn die braaf zal moeten zijn om bij buurjongetje Jean-Marie nog onderdak te mogen krijgen.
Net als verleden jaar bij de provincieraadsverkiezingen blijkt De Standaard/VRT voor de verkiezingen van 10 juni de beste peiling te hebben afgeleverd. Wie vindt dat de peilers er ook deze keer ver naast zaten, heeft echter niet helemaal ongelijk, maar kan er zich misschien mee troosten dat de peilers aan Waalse zijde er nog verder naast zaten. Het verkiezingsresultaat van sommige Vlaamse partijen lag ver buiten de verwachtingen, en dat blijkt ook duidelijk uit de afstanden tussen de uiteindelijke uitslag en de laatste peilingen die de verschillende peilers publiceerden. Opmerkelijk is dat zelfs de beste deelnemer aan de verkiezingswedstrijd van Politiek.Net er nog relatief ver naast zat, en eigenlijk slechts marginaal beter deed dan De Standaard/VRT.
Een blik op de verdeling van de prognoses per partij leert dat slechts een kwart van de deelnemers voorspelde dat CD&V-N-VA boven de 29% zou eindigen, alleen de allergrootste pessimisten/optimisten dachten dat het Vlaams Belang onder de 20% zou eindigen, en slechts een kwart meende dat Open Vld meer dan 18% zou halen. De winnaar van de wedstrijd was één van de weinigen die dacht dat sp.a-SPIRIT tot onder de 17% zou zakken, in tegenstelling tot driekwart van de deelnemers die het kartel 19% of meer gaven. De score van Groen! was eigenlijk de enige die min of meer aan de verwachtingen voldeed, maar Lijst Dedecker kreeg van vrijwel niemand meer dan 6%. De verkiezingsuitslag van zondag zal dus voor meer dan de peilers alleen als een verrassing gekomen zijn.
Zoals reeds gezegd zag het er aan de andere kant van de taalgrens al niet veel beter uit, en de afwijkingen die de peilers daar lieten optekenen zijn zelfs groter dan aan Vlaamse zijde, hoewel zij niet naar zes maar slechts vijf partijen hoefden te peilen. De laatste peiling van Vers l'Avenir, die ik verleden week nog onder vuur nam, was zelfs de enige die beter deed dan de uitslag van de vorige verkiezingen voor de Kamer.
In bijlage: een overzicht van alle Vlaamse peilingen sedert 2004.
De verkiezingswedstrijd van Politiek.Net bevatte ook enkele schiftingsvragen die peilden naar de verwachtingen van de deelnemers wat betreft de Eerste Minister, de volgende federale coalitie en welke peiler de beste voorspellende waarde heeft. Sommige antwoorden waren behoorlijk voorspelbaar, andere misschien iets minder. Beginnen we met de vraag naar welke partij de volgende Eerste Minister zal mogen leveren. Drie vierde van de deelnemers houdt het daarbij op CD&V, Yves Leterme dus, terwijl een zevende aan de sp.a van Johan vande Lanotte denkt. De Open Vld werd slechts door 4% van de deelnemers aangestipt, hoewel Guy Verhofstadt vandaag in een peiling van La Libre Belgique bijna uitgeroepen werd tot president van België. Slechts 3% houdt het op de PS van Elio di Rupo, en dat is misschien toch wel merkwaardig. Vermoedelijk zouden de resultaten aan de andere zijde van de taalgrens totaal anders zijn indien daar een gelijkaardige peiling uitgevoerd zou worden.
Wat de volgende federale coalitie betreft is er een duidelijke verandering opgetreden vergeleken met drie weken geleden. Toen dacht nog een derde van de deelnemers dat er na 10 juni een tripartite zat aan te komen, maar nu is dat aandeel geslonken tot minder dan een vijfde. Rooms-rood heeft vandaag daarentegen iets meer aanhangers, terwijl het aandeel van rooms-rood-groen hetzelfde bleef. Paars, paars-groen en rooms-blauw gelooft vrijwel niemand in.
Tellen we rooms-rood en rooms-rood-groen samen, dan blijkt dat aandeel dubbel zo groot te zijn als voor een tripartite. Wanneer we de resultaten uitsplitsen per partij, dan blijkt dat de liberale partijen inderdaad slechts door één op de drie deelnemers aangekruist worden. Drie weken geleden bedroeg dat aandeel nog meer dan 40%. De christen-democraten en de socialisten zijn wel goed vertegenwoordigd, evenals de twee kartelpartners N-VA en SPIRIT. De groene partijen zijn deze keer beter vertegenwoordigd dan verleden keer, en worden door ongeveer een vijfde van de deelnemers in de volgende federale regering verwacht. Vlaams Belang, Lijst Dedecker en het Front National worden slechts door een enkeling aangekruist.
In welke peilers hebben de deelnemers het meeste vertrouwen? Meer dan een derde van hen gelooft dat de wedstrijd van Politiek.Net net zoals in 2004 de drie andere peilers zal verslaan. Een kwart denkt dat De Standaard/VRT er zoals in oktober 2006 het dichtst bij zal zitten, terwijl een zesde liever op La Libre Belgique/De Morgen/RTL TVi/VTM gokt. Minder dan een tiende ten slotte denkt dat Le Soir/RTBf de beste peiling heeft geleverd.
Zie ook:
Aan de hand van de peilingen van de laatste week kunnen we nog eens in het koffiedik kijken voor de zetelverdelingen aan beide zijden van de taalgrens. De stabiliteit in de peilingen zet zich uiteraard door in de extrapolatie voor de zetelverdeling, maar kleine wijzigingen kunnen grote gevolgen hebben. Aan Franstalige zijde werd het gemiddelde van de laatste peilingen van La Libre Belgique/De Morgen/RTL TVi /VTM en Le Soir/RTBf genomen, maar niet die van Vers l'Avenir. Aan Vlaamse zijde werden die eerste twee peilingen aangevuld met de resultaten van De Standaard/VRT in de eerste extrapolatie, en vervangen door de resultaten van de verkiezingswedstrijd van Politiek.Net in de tweede extrapolatie. Grosso modo betekent dit dat het Vlaams Kartel van CD&V en N-VA daarbij anderhalve procent verliest, en Vlaams Belang er anderhalve bijwint. En dat heeft dus enkele gevolgen, die de relativiteit van de peilingen nogmaals onderstrepen, want hoewel de percentages die de partijen in de verkiezingen halen psychologisch belangrijk kunnen zijn, gaat het uiteindelijk vooral om het aantal zetels in Kamer en Senaat.
De eerste extrapolatie toont aan Vlaamse zijde een sterke vooruitgang voor het Vlaams Kartel, en een bloedbad voor Open Vld. Groen! komt met vijf zetels weer in de Kamer, terwijl sp.a-SPIRIT en Vlaams Belang een licht verlies respectievelijk een lichte winst maken. Aan Franstalige zijde gaat de liberale MR sterk achteruit, terwijl de PS slechts enkele zetels verliest. Winst is er vooral voor de cdH, en in mindere mate voor het Front National. Ecolo blijft nagenoeg stabiel.
Kijken we naar de families, dan worden in deze extrapolatie de christen-democraten de grootste politieke familie, en de CD&V afgetekend de grootste partij in de Kamer. Logisch gevolg is dat Yves Leterme dan ook federaal Eerste Minister wordt. De socialistische familie wordt net de tweede, terwijl de liberale van een eerste naar een derde plaats zakt.
Wat de coalities betreft wordt paars federaal net niet gebroken, maar binnen de Nederlands taalgroep is paars politiek zo goed als uitgesloten. Ook paars-groen lijkt wat dat betreft onwaarschijnlijk. Een tripartite heeft een sterke bijzondere meerderheid achter zich, en zou dus een staatshervorming kunnen uitvoeren, maar rooms-rood-groen heeft nog een eind af te leggen voor het ook over een bijzondere meerderheid zou beschikken. Indien een bijzondere meerderheid niet nodig is, is rooms-rood een stevig alternatief, terwijl rooms-blauw met een kleine marge ook nog mogelijk is.
Gebruiken we aan Vlaamse zijde echter de prognose van de verkiezingswedstrijd van Politiek.Net, dan zien we dat er een aantal belangrijke wijzigingen optreden. De paar zetels die verhuizen van CD&V-N-VA naar Vlaams Belang zorgen er immers voor dat de christen-democraten plots niet meer de grootste politieke familie zijn, en zonder de N-VA gerekend wordt de CD&V zelfs kleiner dan de PS. In dit scenario is het dus Elio di Rupo die de post van Eerste Minister zou kunnen opeisen op basis van de grootste partij van de grootste politieke familie te zijn. Of hij ook de grootste fractie in de Kamer zou vertegenwoordigen is niet zeker: het Vlaams Belang haalt deze keer immers evenveel zetels als de PS. Wat de coalities betreft treden er weinig veranderingen op, al verliest rooms-blauw aan Vlaamse zijde net haar meerderheid en wordt de meerderheid van rooms-rood in dezelfde taalgroep wat krap.
Uit deze simulaties kunnen drie conclusies getrokken worden: ten eerste dat een tripartite over een ruime bijzondere meerderheid zal kunnen beschikken, ten tweede dat rooms-rood een mogelijk alternatief is als een tripartite politiek onmogelijk zou zijn, en ten derde dat het nog steeds niet uitgemaakt is wie morgenavond de portefeuille van Eerste Minister zal kunnen opeisen. Morgen stemmen heeft dus wel degelijk zin.
Zie ook:
Voor de Franstalige partijen verschenen er deze week ook twee peilingen : eerst het tweede deel van de dubbele peiling van Vers l'Avenir, en de eergisteren de peiling van La Libre Belgique/De Morgen/RTL TVi /VTM . Ook de tweede peiling van Vers l'Avenir kan niet anders dan merkwaardig genoemd worden. Iemand zou hen echt eens moeten vertellen dat een peiling die resultaten weergeeft met twee cijfers na de komma niet echt veel vertrouwen en ernst uitstraalt. Maar er is meer aan de hand: verleden keer werd het Front Nationaal niet eens vermeld, nu springt de partij plots tot bijna zes procent. De partij die hiervoor het zwaarst moet boeten is niet de door corruptie geplaagde PS, maar de MR. Zou het kunnen dat het Front Nationaal bij de vorige peiling niet als één van de keuzes voorgelegd werd aan de ondervraagden, en dat wie ontevreden was over de toestand in Wallonië daardoor voor de MR koos, terwijl in het tweede deel het Front Nationaal wel opgenomen werd?
Dan gaat er meer vertrouwen uit van de peiling van La Libre Belgique. Groot zijn de wijzigingen niet vergeleken met verleden keer, maar de achteruitgang voor de PS valt op. De trend die zich ook al bij Le Soir/RTBf voordeed wordt hiermee bevestigd.
Zie ook:
Gisteren en eergisteren werden de resultaten van de laatste peilingen van respectievelijk La Libre Belgique/De Morgen/RTL TVi /VTM en De Standaard/VRT gepubliceerd. Voeg daarbij de prognose van de verkiezingswedstrijd van Politiek.Net die vandaag afloopt, en dat levert een massa gegevens op op de vooravond van de verkiezingen. De laatste is overigens niet helemaal correct: op het ogenblik dat ik dit schrijf zijn de verkiezingen volop bezig in de Belgische ambassades in de landen van de Europese Unie, en persoonlijk ben ik gisterenochtend reeds gaan stemmen in de ambassade in Oslo. Wanneer Yves Leterme in een reactie op de peiling van De Standaard/VRT verklaart dat hij op dat ogenblik nog geen enkele stem had, klopt dat dus eigenlijk niet. Docht dit terzijde.
Opvallend voor CD&V-N-VA is dat het kartel vlak voor de verkiezingen in geen enkele peiling nog boven de dertig procent uitkomt. Vergeleken met de verkiezingen van 2004 gaat het kartel fel vooruit, maar vergeleken met de laatste peilingen van vlak voor die verkiezingen zit het kartel eigenlijk op hetzelfde niveau als toen. Het wordt dus uitkijken morgenavond of de peilers deze keer juist meten, of er opnieuw evenveel naast zitten als toen. De deelnemers van de verkiezingswedstrijd van Politiek.Net schijnen in ieder geval te denken dat de peilers het resultaat voor het kartel overschatten met één tot twee procent, en een kwart denkt dat het kartel zelfs geen 27% zal halen.
Voor het Vlaams Belang kunnen we het duale verhaal vertellen: de partij gaat achteruit vergeleken met de verkiezingen van 2004, zit echter op hetzelfde niveau als in de peilingen van toen, terwijl de deelnemers van de verkiezingswedstrijd de partij één tot twee procent meer geven dan de peilers. De partij zelf heeft, zoals gekend, de lat op de verkiezingsuitslag van 2003 gelegd, maar niemand gelooft dat de partij morgen zo laag zou scoren. Slechts een kwart denkt dat de partij onder de 22% zal scoren, terwijl een ander kwart denkt dat de partij haar score van 2004 zelfs zal verbeteren en boven de 24% zal uitkomen.
Over sp.a-SPIRIT bestaat er een grote eensgezindheid: de middelste helft van de deelnemers van de verkiezingswedstrijd plaatst de partij tussen de 19% en de 20%, net zoals alle drie de peilers. Niemand wil echter partijvoorzitter Johan vande Lanotte volgen en de partij op 22% plaatsen. Dan bestaat er veel meer verdeeldheid over wat er met Open Vld zal gebeuren: de peilers plaatsen de partij rond de 18%, maar de deelnemers van de wedstrijd houden het op een procent lager, en een kwart ziet de partij zelfs onder de 16,5% zakken tot aan de 14%. Anderen plaatsen de partij dan weer tot tegen de 20% en lijken het dus eens te zijn met partijvoorzitter Bart Somers.
Groen! is eigenlijk al drie jaar redelijk stabiel, en blijft dat ook nu: de peilers en de deelnemers van de verkiezingswedstrijd plaatsen de partij rond de 7%. Maar ook hier is er verdeeldheid: sommigen zien de partij opnieuw groeien tot 9%, terwijl anderen denken dat de partij misschien wel onder de kiesdrempel duikt. Een partij die volgens de meesten morgen onder de kiesdrempel zal blijven is Lijst Dedecker. De peilers plaatsen de partij tussen de 2% en de 4%, net als de meerderheid van de deelnemers van de verkiezingswedstrijd. Een heel kleine groep denkt echter dat de lijst de kiesdrempel zal kunnen halen, maar niemand durft aan Jean-Marie Dedecker voor morgen olympisch goud beloven (8%). Voor die partij ziet het er dus eerder beroerd uit.
Zie ook:
Nu Yves Leterme de Armeense genocide dan toch erkent wil Johan vande Lanotte het in zijn plaats niet meer over een genocide hebben. Karel de Gucht hangt ondertussen de stoere jongen uit: de Armeense genocide werd door geen Chinezen uitgevoerd, en de Armenen hebben geen dalai lama, dus kan hij het zich ook permitteren. Laten we beginnen met Yves Leterme: helemaal ongeschonden komt hij toch niet uit het verhaal, want erg gehaast om te reageren op het verhaal van Ergün Top was hij (of zijn partij) niet. Was het verhaal werkelijk een complete kwakkel geweest, dan is het merkwaardig dat hij zo vlak voor de verkiezingen meer dan een dag liet gaan vóór hij met een reactie kwam, en dan alleen nog op een mondelinge vraag van Karim van Overmeire in het Vlaams Parlement. Mijn gok is daarom dat hij enkele hectische SMS-uurtjes achter de rug heeft om te beslissen wat hem het minste schade zou berokkenen: de Armeense genocide blijven ontkennen en enkele Turkse stemmen incasseren ten koste van zijn geloofwaardigheid, of toch maar erkennen wat niet ontkend kan worden, ten koste van diezelfde Turkse stemmen. Complicatie daarbij was ongetwijfeld dat kartelgenoot N-VA bij monde van Bart de Wever ondertussen al had laten verstaan dat er aan de Armeense genocide wat hen betreft niet getwijfeld kon worden.
De reactie van Karel de Gucht dan weer is bijzonder hypocriet voor wie niet van gisteren is. Zeker, dat «wat hij [Leterme] zegt, is een platte tsjevenstreek, die ik enkel kan verklaren door het feit dat hier meer Turken dan Armeniërs wonen,» was een correcte analyse, maar het zou hem sieren als hij in één adem ook eens zou vertellen hoe dat nu precies in mekaar zat met de dalai lama. Die is immers wel welkom in België, maar niet zo welkom dat hij zou moeten denken dat hij ons zomaar zou mogen komen bezoeken zonder eerst na te gaan of er misschien wel één of andere Belgische delegatie in China zou rondreizen op hetzelfde tijdstip. Het zijn immers niet alleen tsjeven die tsjevenstreken uithalen in dit land: het bekende verhaal van de boswachter en de stroper dus…
Johan vande Lanotte tot slot. Van een voorzitter van een partij die nog steeds meeheult met het communistische regime op Cuba kan je natuurlijk moeilijk een moreel verdedigbaar standpunt over wat dan ook verwachten, dus ook niet over de Armeense genocide. Maar wat zijn woordvoerster Vivi Lombaert uitkraamt verdient toch wel enige commentaar om te puntjes even op de i te zetten:
Of die feiten gekwalificeerd moeten worden als een genocide of een massamoord, is niet de essentie. Er zijn gruwelijke zaken gebeurd, waarbij heel veel mensen zijn omgekomen. Maar er moet vooral méér onderzoek naar gebeuren. […] sp.a roept Turkije op om een vrij onderzoek naar de massamoord toe te laten. […] Ons partijstandpunt is al jaren hetzelfde. Het is niet aan politici om over een label als genocide te beslissen, maar wel aan historici en internationale instellingen. Om dat vlak voor de verkiezingen opnieuw op te rakelen is toch een beetje goedkoop.
Ten eerste, of de feiten wel of niet een gekwalificeerd moeten worden als een genocide is wel degelijk essentieel, en volgt zelfs rechtstreeks uit de definitie van wat een genocide is. Om het met een slechte vergelijking te zeggen: je bent even dood of je nu op de bus omkomt of vermoord wordt, maar het verschil is wel degelijk essentieel, zowel voor de nabestaanden als voor de dader. En tijdens de holocaust zijn er ook gruwelijke zaken gebeurd en heel veel mensen omgekomen, maar de sp.a zal er zich wel voor hoeden over de holocaust een gelijkaardig standpunt in te nemen. Meer zelfs, zij waren één van de stuwende krachten om afwijkende standpunten over de holocaust bij wet strafbaar te maken!
Ten tweede: dat het onderscheid tussen genocide en massamoord wel degelijk de essentie is wordt door de loutere weigering van de sp.a om het woord genocide in de mond te nemen prachtig geïllustreerd. Als het verschil niet essentieel was geweest, waarom zou de sp.a er dan problemen mee hebben om de «massamoord» een genocide te noemen?
Ten derde: dat er méér onderzoek zou moeten gebeuren is een dooddoener die hier eigenlijk niet ter zake doet, maar de oproep aan het adres van Turkije om vrij onderzoek naar de Armeense genocide toe te laten is nogal hypocriet uit de mond van een partij die in eigen land vrij onderzoek naar de holocaust verboden heeft.
Ten vierde klopt het dat het niet aan politici is om te beslissen over een label als genocide, en daarmee haalt de sp.a eigenlijk zelf de wet op het negationisme onderuit, maar anderzijds kunnen politici dit niet voorwenden om hun handen in onschuld te wassen wanneer zij weigeren een genocide een genocide te noemen. Om het anders uit te drukken: zij hebben uiteraard wel het recht om de Armeense genocide te ontkennen, maar moeten dan wel niet komen klagen wanneer zij daarop aangesproken worden.
Ten vijfde: precies omwille van de vorige reden is het helemaal niet goedkoop deze kwestie voor de verkiezingen weer op te rakelen, maar uiterst relevant. De kiezer moet weten welk vlees hij in de kuip heeft wanneer hij naar de stembus trekt, en wanneer de sp.a zich ongemakkelijk voelt wanneer zij vlak voor de verkiezingen met deze zaak geconfronteerd wordt, betekent dit dat de partij zelf beseft dat haar standpunt niet helemaal zuiver op de graat is. Of beter gezegd: helemaal niet zuiver op de graat.
Ten zesde en ten slotte wat de sp.a betreft: over de globale opwarming bestaat er in de wetenschappelijke wereld heel wat meer controverse dan over de Armeense genocide, maar dat heeft de partij er de laatste maanden niet bepaald van weerhouden over die globale opwarming bijzonder straffe uitspraken te doen.
Wat zowel Yves Leterme als Johan vande Lanotte in deze zaak in de problemen brengt is natuurlijk de wet op het negationisme. Die wet had er nooit mogen komen precies omwille van één van de redenen die Vivi Lombaert aanhaalde, en om dezelfde reden mag ook het ontkennen van de Armeense genocide in België niet strafbaar gemaakt worden. Erger is het echter wanneer een partij, die anders graag haantje-de-voorste speelt om andere partijen aan de schandpaal te nagelen omwille van ondemocratische trekjes, alle moraliteit even aan de kant schuift in de hoop wat stemmen te kunnen halen bij zelfgemaakte snel-Belgen. Jaren geleden schreeuwde de sp.a nog moord en brand wanneer iemand durfde te beweren dat in Vlaanderen allerlei buitenlandse problemen geïmporteerd werden via de immigratie van de laatste jaren, vandaag past die partij echter haar programma en discours over een buitenlands probleem aan precies om die reden. Een cordon sanitaire rond de CD&V is misschien dan toch niet nodig, rond de sp.a wel. Maar dat is eigenlijk al jaren zo.
En nu maar wachten of Tom Lanoye & Co zich in deze kwestie, net zoals in het hoofddoekendebat, óók zullen laten horen...
Voor Yves Leterme is het hoog tijd dat er eindelijk gestemd mag worden, want van nu af kan zijn campagne alleen nog maar bergaf gaan. In een interview met de Turkse krant Zaman wil hij bijvoorbeeld het woord «genocide» niet in de mond nemen wanneer het over de Armeense «kwestie» gaat. Voor een handvol stemmen ontkent hij morgen desnoods het licht van de zon. Wat zouden ze daar bij de N-VA allemaal van denken? Wie gelooft Yves Leterme eigenlijk nog? Het communautaire thema werd opgeborgen, volgens Herman van Rompuy omdat het standpunt van de CD&V genoegzaam bekend is, volgens anderen omdat de CD&V alleen maar een nieuwe zak is voor de aloude CVP-wijn. Vandaag doet Yves Leterme daar dus nog een schep bovenop, en wil het uitdrukkelijk niet hebben over een genocide op de Armenen. Volgens hem moeten internationale instellingen zich daar eerst over uitspreken – eerder wil hij de Turkse kat geen kat noemen.
Het kleinste kind kan begrijpen wat hier aan de hand is: Yves Leterme weet immers verduiveld goed hoe de vork aan de steel zit, maar er lopen nu eenmaal veel meer Turken dan Armenen rond die deze zondag potentieel een bolletje achter zijn naam zullen kunnen rood maken. Maar ten gronde, Yves Leterme heeft in theorie niet eens de mogelijkheid om zich te verschuilen achter «internationale instellingen», wat dat trouwens ook moge zijn. België heeft immers de Armeense genocide officieel erkent, net zoals de Europese Unie en de Raad van Europa. Als die twee geen internationale instellingen zijn, weet ik het ook niet meer. Hij heeft echter wel geluk: de negationismewet werd namelijk niet uitgebreid tot de Armeense genocide, en dus maakt Yves Leterme zich met zijn negationisme niet schuldig aan een strafbaar feit.
De vraag is nu echter of er rond Yves Leterme en bij uitbreiding zijn CD&V toch niet voor alle zekerheid een cordon sanitaire aangelegd zou moeten worden, want het begint met het ontkennen van de Armeense genocide, en eindigt uiteindelijk met allerlei jaren-dertigtoestanden. Misschien kan het CGKR, in samenwerking met de Liga voor Mensenrechten, hem voor de rechter slepen, en proberen hem zijn dotaties af te pakken? Ik kan me in ieder geval niet voorstellen dat kranten nog advertenties van zijn partij zouden willen aanvaarden…
Le Soir en de RTBf publiceerden deze avond de resultaten van een nieuwe opiniepeiling. Aan Vlaamse zijde valt er in deze peiling weinig nieuws te rapen: zowat alle partijen blijven ter plaatse trappelen. De vorige peiling van Le Soir en RTBf is slechts één maand oud, en dus hoeft het eigenlijk ook niet te verbazen dat er weinig of geen verandering gemeten werd. En dat geldt a fortiori wanneer we rekening houden met de manier waarop er deze keer campagne gevoerd wordt. Een snelle blik op de resultaten leert dat de grootste wijzigingen zich weliswaar bij Open Vld en Groen! voordoen, maar dat ze ruim binnen de foutenmarge vallen.
Voor CD&V-N-VA kunnen we noteren dat deze peiling de score van de vorige peiling bevestigt door een status quo. Het kartel blijft daarmee bij alle drie de peilers onder de psychologische grens van de dertig procent. Ook het Vlaams Belang staat bij Le Soir en RTBf nagenoeg stil in de buurt van de 22%. Wat bij deze twee formaties opvalt is dat de deelnemers van de verkiezingswedstrijd van Politiek.Net er een duidelijk andere mening op nahouden: zij geven het Vlaams Kartel van CD&V en N-VA ongeveer twee procent minder, en Vlaams Belang-VLOTT ongeveer twee procent meer.
sp.a-SPIRIT zakt deze keer onder de grens van de twintig procent, en Le Soir, RTBf en de deelnemers van de verkiezingswedstrijd van Politiek.Net zijn het voor die partij blijkbaar eens over welk resultaat het kartel volgende zondag zal halen: 19,7%. Open Vld maakt dan weer het verlies uit de vorige peiling goed, maar dat betekent nog niet dat de partij een goede score weet te halen. Over de uitslag van deze partij bestaat er onder de peilers een relatief grote eensgezindheid, en die zegt dat de partij deze keer heel wat aanhang zal verliezen.
Groen! boekt net zoals bij De Standaard en de VRT twee weken geleden een kleine winst, wat voor de partij ongetwijfeld een opkikker zal zijn.
Voor Lijst Dedecker vermeld Le Soir geen resultaten. Verleden keer haalde de partij 2,8%, en samen met de categorie «anderen» leverde dat 4,9% op. Deze keer halen Lijst Dedecker en de «anderen» samen slechts 4,3%, wat dus een achteruitgang voor de lijst doet vermoeden. Dit is daarmee de vijfde peiling op kort tijd die de partij ver onder de kiesdrempel plaatst.
De campagne komt maar niet op gang, klaagt de ene. Dit is de meest bizarre campagne ooit, zucht de andere. En ondertussen blijven ze hun best doen om de campagne zelf zoveel mogelijk dood te knijpen. Deze campagne was aangekondigd als een ware titanenstrijd, maar uit vrees voor de mogelijk diepe val kwam er van die strijd tot nog toe weinig in huis. Dat heeft veel te maken met de manier waarop de kopstukken campagne gevoerd hebben, maar het is overduidelijk dat ook de media flink geholpen hebben om de kiescampagne volledig om zeep te helpen, enerzijds door een aantal thema's volledig van de voorgrond te verbannen, en anderzijds door te pogen een aantal thema's waar geen kat in geïnteresseerd is naar de voorgrond te schuiven. Het hoeft dan niet te verbazen dat deze campagne nadrukkelijk over niets gaat.
Waar moest deze campagne dan volgens de media over gaan? Over problemen waar journalisten en de kringen waar zij zich in bewegen uren over kunnen doordrammen, maar die de gewone man in de straat volledig gestolen kunnen worden. Zo bijvoorbeeld de drukte rond het klimaat, onder meer lustig opgeklopt met de hulp van de buitenlandse nuttige idioot Al Gore. Kan je het Jan-met-de-pet nu werkelijk kwalijk nemen dat hij er maar niet in slaagt nog maar een klein beetje slecht geweten of paniek te krijgen bij het vooruitzicht dat we straks het hele jaar door van een terrasjesweer zullen kunnen genieten? En dat hij in de winter niet meer met ijzel en aanvriezende mist zal geconfronteerd worden? Niet echt iets om een campagne leven mee in te blazen dus.
Een ander thema dan: de vergrijzing, nog zo een aangekondigde catastrofe die ondertussen toch al een paar jaartjes meegaat. Want net zoals de ultieme milieukatastrofe blijkt het jaar na jaar toch maar mee te vallen met die vergrijzing. De sp.a misrekende zich in ieder geval pijnlijk op dit thema: haar wit konijn in Antwerpen bleek uiteindelijk een grijze muis te zijn waar niets mee aan te vangen viel, en het thema slaat absoluut niet aan bij de bevolking. Exit de vergrijzing dus.
Tot slot de kanseliersverkiezingen dan. De bedoeling was uiteraard alle aandacht te kunnen focusseren op de drie «grote», «democratische» partijen, met voor elk wat wils: de Open Vld kon zich zo tot boven haar niveau optrekken door Guy Verhofstadt in de clinch te laten gaan met Yves Leterme; de CD&V kwam met Yves Leterme nadrukkelijk als de favoriet in de wedstrijd en kon op die manier veel aandacht opslorpen; en Johan vande Lanotte van de sp.a voorkwam dat hij tussen uittredend Eerste Minister Guy Verhofstadt en uitdager Yves Leterme platgedrukt werd. Met als extra bonus dat het Vlaams Belang wél uit beeld gehouden kon worden, met de nogal doorzichtige smoes dat Frank Vanhecke niet echt kandidaat-premier was. Benieuwd trouwens wat ze in 2009 zullen uitvinden, want dan zal deze drogreden niet gebruikt kunnen worden. Maar het resultaat kennen we dus: tenzij er deze avond toch nog een verrassing uit de bus zou komen, kregen we telkens drie keer hetzelfde zien. De pre-campagne van het Vlaams Belang met de drie aapjes kon niet beter geïllustreerd worden.
Deze strategie zou zich trouwens op 10 juni wel eens kunnen wreken. De «presidentiële» campagne van Patrick Janssens in Antwerpen zorgde immers voor een aardverschuiving binnen de gemeenteraad, maar in de districtsraden zagen de zaken er helemaal anders uit. Daar bleken de kiezers immers op partijen gestemd te hebben. Als volgende zondag hetzelfde fenomeen zich voordoet, en de kiezers voor de Senaat op een Eerste Minister stemmen en vervolgens voor de Kamer op een partij, dan zou het wel eens kunnen dat het Vlaams Belang met zijn 18% de lat belachelijk laag gelegd heeft… in de Kamer. En er drie heren met een zware kater zullen opstaan op maandagmorgen. Ondertussen heeft de kiezer wel de indruk gekregen dat het wel degelijk en alleen maar om het postje te doen is, of zou dat alleen bij de verzuurde kiezer zo zijn?
Waar had deze campagne dan wel over kunnen gaan? Over het communautaire bijvoorbeeld, in het bijzonder Brussel-Halle-Vilvoorde. Even leek het erop dat CD&V samen met N-VA van het communautaire ook een verkiezingsthema ging maken, maar dat ging uiteindelijk niet door. Volgens Herman van Rompuy omdat «iedereen onze standpunten al kent» en «er geen enkele reden is om daar nu nog agressief op te blijven hameren». Volgens Gerolf Annemans van het Vlaams Belang omdat CD&V nu al de bocht aan het nemen is. Wat in ieder geval tegen de verdediging van Herman van Rompuy pleit is dat iedereen ook de boodschap van geloofwaardigheid en goed bestuur van de CD&V al lang kent, maar de partij daar in tegenstelling tot het communautaire wél agressief op blijft doorhameren. Hoewel: op die agressiviteit komen we straks nog even terug.
Als er echter één ding opvalt, dan wel dat het communautaire thema met man en macht uit de verkiezingscampagne gehouden werd. Bart Brinckman schreef het gisteren nog in een parenthese bij de acties rond de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde in 2004: «tijdens deze campagne compleet genegeerd». Goed opgemerkt door Bart Brinckman, maar de vraag is: compleet genegeerd, door wie? Meer dan honderd zogenaamde dienstweigeraars werden reeds geregistreerd, en in sommige plaatsen in Halle-Vilvoorde zijn er problemen om de kiesbureaus samengesteld te krijgen. In ieder ander land zou zoiets al wekenlang voorpaginanieuws zijn, maar in België anno 2007 wordt dit echter compleet genegeerd dus. We moeten daar anderzijds ook niet naïef over doen: van een krant die zich een tijdje geleden nog vrijwillig een maand lang omvormde tot een propagandainstrument pour la patrie une et indivisible kan eerlijke berichtgeving over zulke zaken ook niet verwacht worden.
Ook over migranten mocht deze campagne niet gaan. Ik zou zelfs durven zeggen, uiteraard niet. Probleem is echter dat Groen! dat in Antwerpen zo niet begrepen had, en het hoefddoekendebat letterlijk de straat op trok. Dat Groen! dat deed is begrijpelijk: de partij was in de media immers opgeofferd om te kunnen blijven verantwoorden dat ook het Vlaams Belang niet aan bod mocht komen, en moest op zoek naar een ander thema dan klimaat en milieu waar het zich wat op kon profileren. De keuze voor het hoofddoekendebat was daarbij een schot in de roos: niet alleen slaagde de partij erin in één klap nationaal opnieuw onder de aandacht te komen, bovendien zorgt ze voor behoorlijk wat problemen bij directe concurrent sp.a. Dat ook het Vlaams Belang hier garen bij spint zal de partij trouwens worst wezen. Of beter gezegd, vergroot misschien zelfs haar kansen om na 10 juni zelfs mee te mogen regeren. Ondertussen reageren de media eerder afhoudend. Dit was immers een gelegenheid om het debat eens open te trekken, maar het lijkt erop dat kranten, radio en televisie meer tegen dan met hun zin hierover berichten, en zeker over de perikelen binnen de sp.a. Had wat vandaag gebeurt bij de sp.a bij het Vlaams Belang plaatsgevonden, de artikels over de scheuring binnen die partij zouden niet te tellen geweest zijn.
Tot slot het goed bestuur en geloofwaardigheid dan. Zeker, Yves Leterme herhaalt zo ongeveer in elk debat zijn mantra, maar die mantra zou hem de komende maanden wel eens kunnen blijven achtervolgen wanneer hij in bed kruipt met de PS. Want er valt echt wel wat meer te zeggen over goed bestuur en geloofwaardigheid dan de oppervlakkige verwijten die hij richting Guy Verhofstadt stuurt. Hij zou ze immers even goed richting Elio di Rupo en de PS kunnen sturen, en bij uitbreiding ook de sp.a, maar doet dat niet. Het lijkt er zelfs op dat de N-VA de anti-verst(r)ikkingscampagne van een paar weken geleden wat heeft moeten afzwakken om de komende partner toch niet al te veel voor het hoofd te stoten. Dat de MR in Charleroi de corruptieschandalen weer onder de aandacht bracht had voor Yves Leterme een gouden kans kunnen zijn om zowel Open Vld als de sp.a eens zwaar te vloeren, maar blijkbaar hoeft de FGTB alleen in Wallonië te waarschuwen dat de corruptie de inzet van de verkiezingen niet mag zijn. Overbodig te vragen wat daar achter zou zitten.
Maar ook op dit thema laten de media het dus afweten. Dat Johan vande Lanotte door zijn geloofsbroeders niet ondervraagd wordt over zijn relatie met de PS is nog begrijpelijk. Maar ook Yves Leterme wordt nadrukkelijk niet het vuur aan de schenen gelegd over de corruptieschandalen in Wallonië, en hoe hij, als zelfverklaard zinnebeeld van goed bestuur en geloofwaardigheid , straks zal omgaan met de PS. Sommige journalisten merken op dat Yves Leterme in deze campagne blijkbaar niets verkeerd kan doen, maar wanneer hem geen hindernis in de weg gelegd wordt, is het voor hem ook niet moeilijk een foutloos parcours te rijden.
Deze campagne werd dus doodgeknepen door zowel de politici als de media, enerzijds omdat ze hun geliefkoosde thema's niet konden opdringen, anderzijds omdat ze de thema's waarover deze verkiezingen hadden moeten gaan angstvallig onderdrukt hebben uit vrees dat anders de partij die niet vernoemd mag worden teveel in beeld zou komen. Deze samenwerking is niet nieuw –in sommige gevallen liggen politici en journalisten immers niet alleen figuurlijk samen in bed– maar het is misschien wel de eerste keer dat die samenwerking zo goed standgehouden heeft. Wie bijvoorbeeld iets wilde lezen over het stukje misselijkmakend theater dat Guy Verhofstadt en Yves Leterme opvoerden rond hun debat, kon alleen op onwelvoegelijke plaatsen zoals deze blog of Vrij van Zegel terecht. Als iemand dus goede contacten heeft bij het OVSE mag hij of zij dit artikel altijd in vertaling doorspelen aan de leden van de missie die de verkiezingen van 10 juni zal komen observeren. Er is immers heus wel wat meer mis in dit land dan het elektronisch stemmen alleen.
«Guido Demoor had ouder en wijzer moeten zijn toen hij geconfronteerd werd met de provocaties van een bende pubers. Hij had rustig op zijn bank moeten blijven zitten en de politie bellen.» Aldus Walter Damen, de advocaat van Redouan S. die Guido Demoor een dodelijke trap gaf. Een uitspraak die kan tellen, en je moet het eigenlijk toch maar durven. Wat zouden bijvoorbeeld de buschauffeurs daarvan denken? Zij worden regelmatig geconfronteerd met «bendes pubers», maar hoeven er volgens Walter Damen dus niet op te rekenen dat één van de passagiers hem uit de penarie zou komen helpen wanneer het wat te heet zou worden. Rustig op de bank blijven zitten, en stilletjes de politie bellen. En hopen dat je achteraf geen racismeproces aan je been gelapt krijgt, want misschien waren die «pubers» wel katholieke Polen en ben je zo stom geweest ze te omschrijven zoals ze eruit zien: kutmarokkaantjes.
Maar laten we even meestappen in de redenering van Walter Damen, om te illustreren hoe wijs die man eigenlijk wel is. Stel, je zit daar dus op bus 23 en een «bende pubers» maken amok. Je haalt je GSM-toestel uit je zak, belt de politie op en fluistert –je bent wijs, nietwaar– in de telefoon op welke bus je zit en wat er aan de hand is. Wie gelooft dat er dan onmiddellijk een paar agenten in hun auto springen en met loeiende sirenes naar die bus komen gereden om die «bende pubers» een beetje respect en goede manieren aan te leren, moet werkelijk zo wereldvreemd zijn dat hij niet eens kan begrijpen dat er überhaupt zo'n stoute jongens als die Redouan S. zouden bestaan, laat staan dat die een man als Guido Demoor nog maar een haar zouden krenken. Walter Damen is blijkbaar zo'n man, misschien daarom ook dat hij eerder al verklaarde dat Redouan S. «zwaarder was toegetakeld dan Guido Demoor omdat die jongen wel pijn aan zijn nek had». Dat laatste is volgens mij trouwens impliciet een pleidooi voor het dragen van vuurwapens, want als Guido Demoor als oude en wijze man gewoon zijn revolver had kunnen bovenhalen en Redouan S. met een zuiver nekschot had kunnen afmaken, zou Redouan S. die pijn bespaard zijn gebleven en Guido Demoor nog steeds in leven. En iedereen dus tevreden, of zou ik Walter Damen ergens verkeerd begrepen hebben?
Wat vaststaat is dat niet alleen Guido Demoor overduidelijk een idioot was dat hij zich liet doodstampen, pardon, dat hij enkele «pubers» op zo'n schandalige manier provoceerde, maar dat ook Annick de Ridder van de Open Vld in hetzelfde bedje ziek is. Nummerplaat van enkele «pubers» noteren en met de lichten knipperen wanneer een groepje Marokkanen een jood op de stoep de huid vol schelden en gebaren maken die weinig aan de verbeelding overlaten? Als dat geen provocatie is, dat wil zeggen, van de Annick de Ridder dus? Stilletjes met de wagen aan de kant gaan staan, de politie bellen, en verder hopen dat die arme joodse man het ook niet in zijn hoofd haalt die «pubers» te provoceren. Dat hij zich in Antwerpen op straat waagt is voor Walter Damen misschien al een provocatie op zich? Wie zal er immers schuld aan zijn als één van die Marokkanen door het schelden zijn stembanden wat overbelast en een paar dagen hees en met keelpijn moet rondlopen? Walter Damen wil gerust meehelpen een proces aan te spannen om schadevergoeding te eisen.
Maar ook de pers gaat hier niet vrijuit. Stel je immers voor dat de advocaat van Hans van Themsche het in zijn hoofd zou halen te verklaren dat niet Oulematou Niangadou en Luna Drowart de grootste slachtoffers waren, maar wel Hans van Themsche zelf, want hij werd wel in de buik geschoten, en dat zal toch ook geen lachertje geweest zijn. En dat die agent Marcel van Peel, die Hans van Themsche overmeesterde, gewoon op het terrasje had moeten blijven zitten en zijn collega's had moeten opbellen in plaats van zelf in te grijpen. Het land zou ongetwijfeld op zijn kop gestaan hebben, er zou een dagenlange campagne georganiseerd worden om de achtergrond en het verleden van die advocaat grondig uit te spitten, en in Antwerpen zou het er misschien wel wat levendiger en drukker dan gewoonlijk aan toegaan in bepaalde wijken, om het voorzichtig uit te drukken. Maar nu? De uitlatingen van Walter Damen staan droogweg in de krant, zonder enige kanttekeningen of commentaren over hoe van de pot gerukt die man eigenlijk wel is, en dat is het dan. Je zal maar de weduwe van Guido Demoor zijn en dat allemaal moeten lezen…
Maar als ze wijs is heeft ze het laatste jaar helemaal geen kranten meer gelezen.