donderdag, juli 25, 2013

Ramadan op de Noordpool

Op 10 juli ging voor de moslims de ramadan weer van start. Je zal het in onze kwaliteitsmedia niet gelezen hebben, maar boven de poolcirkel zorgt zo'n zomerse ramadan voor nogal wat hoofdbrekens. En traditioneel ook een potje ruzie tussen enerzijds pragmatisch ingestelde moslims, en anderzijds enkele radicalere imams die geen letter willen afwijken van wat de Profeet enkele eeuwen geleden in de Arabische woestijn decreteerde.

Voor christenen is het een probleem dat amper te vatten valt, maar voor moslims is het ernst: wat als je boven de poolcirkel woont, en de ramadan in de zomermaanden valt? Eten, drinken, roken en seks zijn zoals gekend tijdens de ramadan niet toegestaan tussen zonsopgang en zonsondergang.

Maar wat als de zon een paar maanden lang niet op- of ondergaat? Meer zelfs: eigenlijk begint het vasten al van zodra men in het zonlicht een witte draad van een zwarte kan onderscheiden, dat wil zeggen van zodra de schemering doorbreekt. Je hoeft niet eens in de buurt van de poolcirkel te wonen om dat onderscheid zonder veel problemen heel de «nacht» door te kunnen maken.

Is het dan de wil van Allah dat de moslims in Scandinavië of Canada er dit jaar massaal het bijltje bij zullen neerleggen? Of mag men de zaken een beetje pragmatischer bekijken, en bijvoorbeeld de vastentijden van het thuisland of Mekka overnemen?

Een maand lang geen eten?

Misschien zijn er lezers die nu denken dat we weer spijkers op laag water zoeken, maar de discussie over de ramadan boven de poolcirkel is zeker geen lichtzinnige voor de betrokken partijen. De imams die ervoor pleiten dat moslims boven de poolcirkel dit jaar een hele maand niets mogen eten of drinken bestaan echt. En als het dan toch de bedoeling zou zijn dat die moslims deze maand iets mogen eten, dan zal de Almachtige er wel voor zorgen dat de zon in het noorden van Scandinavië tóch ondergaat. Tegen alle astronomische wetmatigheden in, en dat enkel en alleen ten behoeve van een handvol vastende moslims.

De hele discussie is overigens fundamenteel: kan of mag men de Koran en zijn voorschriften pragmatisch bekijken, of dient men vast te houden aan de letterlijke interpretatie ervan. Voorlopig is het nog altijd de laatste strekking die domineert, en ook in onze eigen contreien kan men daar soms de gevolgen van merken. Zo houden de meeste moslims streng vast aan de visuele observatie van de nieuwe maan. Je weet immers nooit of Allah de maan eigenhandig een dagje tegenhoudt. Astronomische berekeningen om het begin en het einde van de ramadan vast te stellen worden daarom ook verworpen, behalve –voorlopig nog– in Turkije. Bij bewolking of mist kan het trouwens gebeuren dat het Suikerfeest een dagje uitgesteld wordt, want je wil toch niet het risico lopen een dagje te vroeg de ramadan afgesloten te hebben.

Moslims in de ruimte

Maar het kan natuurlijk altijd nog een beetje gekker. Zo was er in 2007 Sheikh Muszaphar Shukor, de eerste Maleisische astronaut, die nog voor hij in het internationale ruimtestation ISS aangekomen was al met twee zware problemen geconfronteerd werd.

Ten eerste: hoe bepaal je in een baan om de aarde in welke richting Mekka ligt? In sommige gevallen kan die richting maar liefst 180° draaien in de loop van één enkel gebed, en je wil als gelovige moslim toch je gebed niet eindigen met je kont richting Mekka. Het Maleisische ruimteagentschap ANGKASA had er een conferentie met maar liefst 150 geleerden voor over om er uitsluitsel over te brengen.

Tweede probleem voor de moslim-astronaut: wanneer moet hij bidden? Moslims worden geacht vijf keer per dag te bidden, maar in een baan om de aarde gaat de zon om de haverklap op en onder. Doe het rekensommetje maar: zestien omwentelingen per dag (voor het ISS) levert dan tachtig gebeden op, en veel tijd om ook nog een beetje werk te verrichten blijft er dan niet meer over.

Ramadan op de maan

En dan hebben we het nog niet over de ramadan in het ruimtestation gehad. Of in de ruimte tout court. Stel je voor: een moslimkolonie op de maan, hoe zal de lokale imam dáár de nieuwe maan met eigen ogen kunnen observeren?

Laat ons nog een stapje verder gaan, met een kolonie op Mars. Zouden die de aardse nieuwe maan moeten observeren om de ramadan af te sluiten, of moeten die zich richten op Phobos en Deimos, de manen van Mars? Om over zonsopgang en -ondergang nog maar te zwijgen. Ik durf zelfs niet te vragen wat moslims op weg tussen de aarde en Mars moeten doen.

Ter vergelijking: ik kan me niet voorstellen dat veel christenen er problemen mee zouden hebben om Kerstmis op de aardse 25ste december te vieren, ook al bevinden ze zich in een ander zonnestelsel. Ook voor de rest van het kerkelijk jaar zou waarschijnlijk snel een praktische regeling gevonden kunnen worden, of een etmaal lokaal nu 22 of 26 uren zou tellen. Of wat dan ook. Maar wat met een godsdienst die zelfs duizend kilometer ten zuiden van de noordpoolcirkel al fundamenteel in de problemen met zichzelf komt als de ramadan toevallig in de zomer valt?

In de knoei met de wetenschap

Zoals de lezer begrijpt: de islam is niet alleen in conflict met de economie (intresten!), enkele fundamentele mensenrechten (gelijkwaardigheid van man en vrouw!), en heeft zelfs al problemen met nog maar een beetje mededogen met de dieren (onverdoofd slachten!), ook met de astronomie heeft ze een nogal moeilijke relatie. Zolang de islam zich voornamelijk in de buurt van het Arabische schiereiland ophoudt is er natuurlijk geen probleem. Maar wil die godsdienst ooit de ruimte veroveren, dan zal ze toch nog een sterke transformatie moeten ondergaan.

Onderschat deze kwestie niet, want ze raakt rechtstreeks aan de fundamenten van de islam. De islam houdt zich immers voor contextloos te zijn, en alles wat in de koran staat moet dan ook letterlijk geïnterpreteerd en nagevolgd worden. Maar wat als je de praktijk rond de dagelijkse gebeden en de ramadan een beetje praktisch en pragmatisch mag begrijpen? Dan ook de positie van de vrouw in de islam? Misschien hoeven ze dan toch niet meer van kop tot teen gesluierd rond te lopen?

Moet ET een boerka aan?

Over sluiers gesproken: wat als er morgen aliens ontdekt worden? Hoe gaat men bepalen wie van de aliens een boerka aanmoet, als zij net zoals de mens twee geslachten kennen? En wat als ze tweeslachtig zijn – allemaal dan maar een boerka aan? Of moeten ze dan allemaal hun baard laten groeien?

Hoe dan ook, zolang moslimlanden als Maleisië meer energie steken in het uitvissen van de correcte richting voor het bidden in plaats van ruimtetechnologie zelf, hoeven we niet te vrezen voor een snelle verovering van de ruimte door de islam. We denken dan ook dat de oprichting van een afdeling Sharia4Moon nog niet voor morgen is, of veel leden zal kunnen aantrekken.

Dit artikel verscheen op 17 juli 2013 in 't Pallieterke.

woensdag, juli 24, 2013

De zaak–Snowden

Op 20 mei nam Edward Snowden vanuit Hawaï een vlucht richting Hong Kong. Daar aangekomen «onthulde» hij voor de Britse krant The Guardian het bestaan van PRISM, een programma van de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA om de sporen van alle elektronische verkeer in de VS te registreren. Gevolg: grote beroering in een aantal Westerse landen, met linkse politici en media op kop. Maar is PRISM dan echt wel nieuws?

De NSA, kort voor National Security Agency, is één van de vele organisaties die de Verenigde Staten rijk is om de veiligheid van het land bewaren. De meest gekende Amerikaanse veiligheidsdiensten zijn natuurlijk de FBI en de CIA. Traditioneel zijn de CIA de slechteriken, omdat zij vooral op het buitenland gericht zijn en in de media graag geportretteerd worden als aanstichters van militaire staatsgrepen (Chili!) en financiers van rechtse milities (Contra's!). Over de duistere samenzweringen om niet alleen het bestaan maar ook de aanwezigheid van aliens over de hele planeet toe te dekken hebben we het dan nog niet eens gehad. Ook de FBI, in de eerste plaats op het binnenland gericht, had lang een slechte naam, maar dankzij enkele populaire TV-series met sympathieke FBI-agenten is hun reputatie er sterk op verbeterd.

De NSA opereert meer in de schaduw van de CIA en FBI. Als ze al opduiken in een film of een TV-serie, dan vaak als de geheime agenten in duistere kamers vol dikke sigarenrook die de zaak een beetje komen saboteren. Maar in de wereld van de cryptologie is de organisatie ook vermaard om haar cryptanalytisch onderzoek – het kraken van geheime codes en boodschappen.

Hoofddoel van de NSA is het beschermen van de nationale veiligheid, zoals de naam ook zegt. Vergaren, afluisteren en analyseren van communicatie behoort dan ook tot haar kerntaak. Als er dus al iets verwonderlijk was rond de hele zaak, dan toch vooral dat er blijkbaar zoveel mensen verwonderd waren dat de NSA aan een programma als PRISM zou werken.

Niets nieuws onthuld

Heeft Edward Snowden iets onthuld dat we nog niet wisten? Dat bijvoorbeeld al het e-mail-, SMS- en telefoonverkeer –eigenlijk alleen maar afzender, ontvanger en tijdstip– gelogd wordt? Hoegenaamd niet. Want ach, waar is de tijd dat we ons druk maakten over ECHELON, dat andere spionageprogramma van de NSA? Dat deed precies hetzelfde deed, maar mét inhoud.

En voor wie het alweer vergeten was: telecomoperatoren bewaren al die gegevens ook, en niet alleen om je achteraf een rekening te kunnen sturen. Ook in Europa. De Europese richtlijn 2006/24/EC (in de wandelgangen Data Retention Directive genoemd) verplicht die telecomoperatoren er immers toe die gegevens bij te houden voor minstens zes maanden en maximaal twee jaar. Politie en veiligheidsdiensten kunnen toegang krijgen tot de gegevens, mits toelating van een rechter. Het enige verschil is dat de NSA die gegevens graag zelf bijhoudt, om er systematisch verdachte patronen in te kunnen opsporen. Men kan erover discussiëren of de NSA dat wettelijk wel mag, of zou mogen doen, maar verwonderlijk is het niet dat die organisatie het tenminste probeert.

In de cloud

Wat dan te denken van onder meer Facebook, Google, Apple en Microsoft die gegevens zouden afstaan aan de NSA? Zijn ook zij nu slechteriken? Of hadden ze eenvoudigweg geen reële keuze?

Ten eerste wil je als Amerikaans bedrijf natuurlijk geen last met de NSA, zeker als je groot en internationaal bent. Maar belangrijker: je wil vooral niet het grote bedrijf zijn dat ervoor zorgt dat terroristen op een veilige manier met mekaar kunnen communiceren om een aanslag op Amerikaanse bodem te plegen.

Hoe naïef moet je trouwens zijn om gevoelige gegevens op Facebook of in Google Docs te steken, en dan te denken dat de Amerikaanse veiligheidsdiensten niet zouden meelezen? Een beetje terrorist gaat daarvan uit, en vertrouwt zelfs zijn eigen harde schijf amper of niet. Word je niet op voorhand actief afgeluisterd, kan het immers nog altijd gebeuren dat men achteraf je harde schijf doorzoekt.

Aandacht zoeken

Waarom deed Edward Snowden dan zijn onthullingen? Volgens hemzelf omdat hij «niet in een maatschappij wilde leven die zulke dingen [het bespioneren van de eigen burgers] doet.» En nog: «Ik wil niet leven in een wereld waar alles wat ik doe of zeg bijgehouden wordt.»

Men kan daar natuurlijk enige appreciatie voor opbrengen, en in een ideale wereld waar iedereen lief is voor mekaar zou spionage gewoon volkomen overbodig zijn. Maar zoiets vertel je niet als je net van de Verenigde Staten naar China bent gevlucht. Dan heb je een andere agenda, of ze niet allemaal helemaal op een rij.

Doorreizen naar Rusland en asiel aanvragen in landen als Cuba maakte de hypocrisie alleen maar groter. Zelfs voor de Russische president Vladimir Poetin werd het op den duur allemaal een beetje dolletjes, en dat wil al iets zeggen. Hij wou Edward Snowden wel asiel geven, als hij tenminste zou ophouden met de Amerikaanse belangen te schaden. Versta: zoveel onzin verkopen enkel en alleen maar om wat persaandacht te krijgen. Rusland wil per slot van rekening zijn betrekkingen met de Verenigde Staten niet op het spel zetten omwille van een mediageile clown, en is hem dan ook liever kwijt dan rijk. Ook in Hong Kong –lees: Beijing– zullen ze er zo over gedacht hebben.

Nationale veiligheid niet in gevaar

Heeft Edward Snowden niets nieuws onthuld, behalve de naam PRISM zelf, dan zouden de Amerikanen hem uiteraard graag terug willen om hem in «verzekerde bewaring» te plaatsen. Maar dat hij de nationale veiligheid in gevaar zou gebracht hebben is natuurlijk al evenzeer een lachertje.

De enige reden waarom de Verenigde Staten Edward Snowden zo snel mogelijk uitgeleverd willen zien, is het afschrikkingseffect tegenover werknemers van de NSA en andere veiligheidsdiensten. Het is niet omdat Edward Snowden eigenlijk niets nieuws te vertellen had, dat dat bij de volgende klokkenluider ook het geval zal zijn.

Primitief anti-amerikanisme

Van de kant van Edward Snowden gaat het dus vooral om de aandacht in de pers. In de media en bij enkele politici gaat het dan weer om primitief antiamerikanisme. Het is absoluut geen toeval dat Edward Snowden en uitgerekend de Britse krant The Guardian mekaar in Hong Kong vonden. In de Vlaamse media staat The Guardian geboekstaafd als een «kwaliteitskrant», maar dat zegt natuurlijk niets over de echte kwaliteit van die krant.

Het etiket «kwaliteitskrant» wordt door kranten als De Standaard en De Morgen immers uitsluitend gebruikt voor linkserig, anti-Westers en dus hip en politiek correct bedrukt papier. Iet of wat neutrale berichtgeving moet je er met een vergrootglas in zoeken, want zelfs het minste artikeltje moet er in dienst staan van de goede zaak.

Als een krant als The Guardian bericht over PRISM, dan is dat dus vooral om nog maar eens aan te tonen dat de Verenigde Staten de grote satan zijn. Dat de Britten zelf ook een gelijkaardig programma hebben werd al iets minder dik in de verf gezet.

Ook het verhaal over de Amerikaanse spionage in de Europese instellingen in Brussel gaat er bij de journalisten van zo'n krant als zoete koek in. De nuance dat de Britten, Fransen, Duitsers, Russen en Chinezen precies hetzelfde doen, of zouden willen doen, verstoort dan alleen maar het verhaal. De hypocrisie van de Franse president François Hollande, die eens goed van leer trok tegen die stoute Amerikaanse spionnen, werd dan ook uitdrukkelijk niet aan de kaak gesteld.

Frankrijk terughoudend over PRISM

Dat het (af en toe) toch ook anders kan, bewees verleden week echter de Franse krant Le Monde. Niet dat het zo'n groot nieuws is dat ook Frankrijk een PRISM-achtig programma heeft lopen. Maar de krant is tenminste wel zo eerlijk te schrijven dat de Amerikanen heus de enigen niet zijn die het reilen en zeilen van hun eigen burgers systematisch in het oog willen houden. De krant merkte overigens in haar inleiding fijntjes op dat Frankrijk niet bepaald hard geprotesteerd had tegen PRISM. Reden? Ten eerste omdat het al lang op de hoogte was, en ten tweede: omdat het zelf dus precies hetzelfde doet.

Dit artikel verscheen op 10 juli 2013 in 't Pallieterke.

dinsdag, juli 23, 2013

De blokjes vallen om

Heibel vorige week in de kleuterschool De Blokkendoos. Eén van de kleuterjuffen zou zich vergrepen hebben aan een jongetje, en meteen was het kot te klein. Uiteraard. Alleen zullen nogal wat Vlamingen de wenkbrauwen gefronst hebben bij de beelden van de krijsende hoofddoekjes aan de schoolpoort. En waarom viel er in de massa niet één moeder van een ongelovig kleutertje te bespeuren?

Wat was nu precies het vergrijp waarvan de kleuterjuf in kwestie beschuldigd werd? Niemand die het eigenlijk kon zeggen, maar volgens de geruchten had ze bij één van de kleutertjes onder het dekentje getast tijdens een rustmoment. Een dag later heette het echter al dat meerdere kinderen zich thuis bizar gedroegen, en het over intieme spelletjes hadden. Of hoe er nog net niet dagelijks roze balletten opgevoerd werden in één van de kleuterklasjes.

De gemiddelde TV-kijkende Vlaming zal er vermoedelijk wel zijn gedacht van gehad hebben toen hij de beelden van krijsende hoofddoekjes aan de schoolpoort zag. Ik zou ze niet graag allemaal de kost hebben gegeven, de stouteriken die toen dachten dat het vergrijp er misschien wel uit bestond dat die kleuterjuf zelf geen hoofddoekje had gedragen in het bijzijn van een moslimjongetje? Of misschien had één van hen wel per ongeluk een ontblote enkel opgemerkt? Als hij later aan het verkrachten gaat, weten we nu al wie er de volledige schuld voor draagt.

Prinsjes

Opmerkelijk was het feit dat onder de protesterende moeders geen enkel ongelovig wicht te vinden was. Raar toch, dat in een land waar pedofilie nu al twintig jaar lang hét hoofdpunt nummer één vormt van minstens één journaal per week, geen enkele autochtone moeder op straat wil komen als één van haar spruiten overduidelijk blootgesteld was aan een pedofiele kleuterjuf.

Het antwoord laat zich natuurlijk raden. Volgens de geruchten –want je zal als autochtone ouder wel gek zijn om in zo'n situatie je mond open te doen op TV of in de krant– volgens die geruchten dus geven die autochtone ouders een heel ander verhaal weer. Een verhaal waarin het gaat over een onhandelbare kleuter, die, toen de kleuterjuf helemaal aan het eind van haar Latijn was, dan maar op een stoeltje vastgebonden werd om toch maar een beetje rust in de klas te kunnen brengen.

De term «prinsje» komt dan al snel om te hoek kijken: moslimjongetjes die thuis rotverwend worden en op school geen andere behandeling verwachten of zelfs maar tolereren. Vraag het maar aan die zwangere leerkracht uit Ieper. In Vlaanderen zijn die prinsjes immers al even zeldzaam als corruptie in een socialistische partij. Hun zusjes worden ondertussen wel flink onder de knoet gehouden. En onder de hoofddoek natuurlijk, maar dat laatste uiteraard volledig uit vrije wil.

Opgeruimd staat netjes

Voor die zwijgende autochtone ouders kunnen we trouwens alleen maar veel begrip opbrengen. Als je ziet hoe zelfs leraars die met de zaak helemaal niets te maken hadden door de hoofddoekjes aangepakt werden, zou ik ook heel hard mijn mond houden. En bovendien: hopen dat die hoofddoekjes hun dreigement hard maken dat ze hun kinderen uit De Blokkendoos zullen weghalen. Opgeruimd staat netjes, hoevelen van hen zouden dat niet gedacht hebben de afgelopen week?

Het is alleen wel weer bijzonder symptomatisch dat geen enkele «kwaliteitskrant» dit aspect zelfs nog maar zijdelings durfde te vermelden. Inconvenient truths zijn in de pers immers alleen maar convenient als de racistische Vlaming ermee aangepakt kan worden. Geen kwaliteitskrant die er bijvoorbeeld ook maar aan dacht eens een autochtone ouder op te snorren, en die desnoods dan maar eens anoniem aan het woord te laten.

Turkije

Even symptomatisch was dat de hoofddoekjes dan wel weer vrij spel kregen in de media. Zo kwam het citaat «Bij ons in Turkije wordt iemand die zoiets doet, opgepakt en in de gevangenis gestoken» zonder ook maar de minste kanttekening in de krant te staan. Ik vermoed dat zo'n prinsje in Turkije toch wel een heel andere behandeling ter verwerking zou gekregen hebben. En vooral: dat geen hoofddoekje er ginder nog maar aan zou denken om daarover luidkeels haar beklag te gaan doen aan de schoolpoort. Ze komen daar tegenwoordig voor heel andere dingen op straat.

A propos, wat voor vreselijk land is België toch, dat het blijkbaar Turken het recht ontzegd om terug te keren naar hun eigen land? En dan bovendien nog hun kinderen overlevert aan meedogenloze pedofiele kleuterjuffen! Zou men niet best enkele blauwhelmen naar Antwerpen sturen, om zo snel mogelijk een verlossende luchtbrug te organiseren? We stellen alleen maar de vraag.

Anderzijds, hoe goed is zo'n hoofddoekje eigenlijk geplaatst om haar gastland te beschuldigen van laksheid tegenover pedofilie? Misschien bij gelegenheid toch nog maar eens bepaalde passages uit de Koran een beetje nauwkeuriger nalezen, zouden we zeggen, en dan in het bijzonder die over Mohammeds lievelings«vrouw» Aïsja. Om het dan nog niet te hebben over het stuitende racisme dat in die uitspraak vervat zit. Ik vrees echter dat het reeds overbelaste CGKR jammer genoeg ook deze keer alweer geen tijd zal hebben om desnoods dan maar een «wetenschappelijke studie» op te stellen.

Vijfde kolonne

In het vervolg van het citaat –«Wij verwachten dat dat hier ook gebeurt»– komt de aap echter uit de boerkamouw. Die hoofddoekjes verwachten dat in Antwerpen de islamitische wetten, zeden en moraal ingevoerd worden, en dat wie aan hun prinsje raakt zonder dralen achter de tralies gezwierd wordt. Zullen we het schooltje maar meteen omdopen tot Blokarı kutusu, of eventueel de Marokkaanse variant? De hoofddoekjes gedragen zich in ieder geval als de vijfde kolonne van Sharia4Belgium. Of hoe men niet naar Syrië hoeft te trekken om een heilige oorlog te voeren.

Boter op het hoofd

Straffer is echter het verhaal dat Het Nieuwsblad –ere wie ere toekomt– op zaterdag uitbracht. Blijkt immers dat het gezin dat als eerste klacht indiende tegen de kleuterjuf, zélf al twee jaar gevolgd wordt door de Bijzondere Jeugdzorg. Met als aanleiding: een vonnis uitgesproken in Nederland tegen de moeder en haar gezin. De moeder zou met haar beschuldigingen van misbruik tegen een kinderdagverblijf trouwens niet aan haar proefstuk toe zijn, en de voogdij over twee andere kinderen reeds verloren hebben.

Gaat het dus over niet meer dan een afleidingsmanœuvre, waarvoor een toevallige kleuterjuf dan maar moest boeten? Het zal je maar overkomen. Het is in ieder geval een verklaring die al stukken beter past bij wat vooral niet in de krant te lezen viel. Of mocht gelezen worden. De vraag is dan alleen nog maar of het aantal Vlamingen dat al van in het begin zo'n donkerbruin vermoeden in die zin had zeventig, dan wel tachtig procent bedroeg.

Dit artikel verscheen op 26 juni 2013 in 't Pallieterke.

Addendum: Sedert de publicatie van dit artikel weten we dat het gerechtelijk onderzoek tot nog toe geen sporen van kindermisbruik vond, dat de school van naam zal veranderen, en dat de kleuterjuf zo vrijwillig als een boerkamoslima haar overplaatsing naar een andere school gevraagd heeft. Maar zoals Freya Piryns zo raak opmerkte: «Niemand is gebaat bij een verdere polarisering tussen gemeenschappen», dus buigen we voor alle zekerheid toch maar tolerant het hoofd. Bij voorkeur naar Mekka, uiteraard, al is dat voorlopig nog niet hélemaal verplicht…

zondag, juli 14, 2013

De falende Fyra

Het zou een titel van één van die goede oude Suske en Wiskes kunnen zijn: de falende Fyra. Jammer genoeg is het bittere realiteit, vooral voor de reizigers tussen Brussel en Amsterdam, maar ook de belastingbetaler. We leerden deze week wel dat «België» alvast geen monopolie bezit op absurditeiten. Wat moeten we immers denken van een hogesnelheidstrein die bij sneeuw niet meer dan 20 km/h mag rijden? Dan ben je er immers al bijna sneller met de fiets.

Wie het brokkenparcours van de Fyra –soms heel letterlijk op te vatten– een beetje gevolgd heeft, zal waarschijnlijk het aantal verbazingen niet meer op één hand kunnen tellen. Wat ons voorlopig nog het meest verbaast, is dat de Nederlandse NS zich blijkbaar als een klein kind heeft laten rollen door die Italianen. Zozeer zelfs dat vergeleken met hen zelfs de NMBS er nog goed vanaf lijkt te komen! Zijn dat werkelijk diezelfde Nederlanders die ons enkele jaren geleden nog goed liggen hadden in een bepaald bankendossier? Of die al eeuwenlang de ene spitsvondigheid na de andere uit hun hoed toveren om toch maar de Schelde te kunnen blokkeren, zoals Jan Neckers een paar weken geleden aantoonde?

Amsterdam is Parijs niet

Misschien heeft het er iets mee te maken dat de Nederlanders iets meer geïnteresseerd zijn in de spoorlijn Brussel–Amsterdam dan de Belgen? Bij de NMBS ligt het er allang vingerdik op dat ze die verbinding naar Amsterdam hoogst vervelend vinden. Vermoedelijk zouden ze nog het liefst van al die spoorlijn gewoon willen opbreken, om de vrijgekomen treinstellen te kunnen inzetten op de lijn Brussel–Parijs.

Ach, à la limite hadden ze eigenlijk de Thalys over het traject willen laten rijden, een beetje als uitloper voor de enige spoorverbinding die werkelijk van belang is voor Bruxelles. Niet dat we willen zeggen dat dat zo onzinnig zou geweest zijn, maar het zegt toch iets over de mentaliteit die er aan de NMBS-top heerst.

Maar we kunnen trouwens niet voorstellen dat als dezelfde problemen zich zouden voorgedaan hebben op de lijn Brussel–Parijs, het verkeer er meer dan een paar uur stil zou hebben gelegen. Men zou desnoods wel een paar treinen tussen Antwerpen en Brussel opgevorderd hebben om er toch maar voor te zorgen dat geen enkele Franstalige een vergadering in Parijs had moeten missen. Nu was er dagenlang, ja wekenlang zo goed als geen verkeer richting Amsterdam, of we zouden de boemeltrein mee moeten rekenen als spoorverbinding tussen twee Europese hoofdsteden. Zou het echt aan ons slecht karakter liggen dat we denken dat men het in de Brusselse salons allemaal zag en goed vond?

Collectors' items

Ondertussen zijn de Italianen zich van geen kwaad bewust. De problemen met de Fyra waren niet meer dan enkele kinderziektes. En als er al meer aan de hand was, dan zal het wel het dagelijkse onderhoud geweest zijn dat niet correct uitgevoerd werd. Klinkt allemaal erg geloofwaardig, ware het niet dat volgens de NMBS geen twee treinstellen op mekaar leken.

We stellen ons echter wel vragen bij de manier waarop NS (en NMBS) hun controles uitvoerden bij de levering van die treinstellen. Werden die dan niet aan een technische controle onderworpen? In dat geval had men toch al bij het derde of het vierde treinstel enkele pertinente vragen kunnen stellen aan AnsaldoBreda. In mei/juni met die vaststelling op de proppen komen is rijkelijk laat. Anderzijds opent dit natuurlijk wel enige perspectieven voor de Nederlanders. Nu kunnen ze immers proberen de stuk voor stuk unieke Fyra's op eBay te verkopen als collectors' items. Wie weet kunnen ze er zelfs een beetje winst bij opstrijken?

Kinderziektes

Het is overigens niet de eerste keer dat de Italianen zich proberen te bedienen van dat begrip kinderziektes. Toen ze enkele jaren geleden een pak gloednieuwe, handenvol geld kostende glimmende trams aan de stad Oslo leverden, liep er ook één ander mis bij het vallen van de eerste vlokken sneeuw. Komt het bekend voor? Bleek dat er ook met die trams niet in de sneeuw gereden mocht worden. In Oslo!

Bovendien: om de haverklap worden die trams nu uit het verkeer gehaald voor alweer een groot onderhoud. Op het ogenblik dat we dit schrijven wordt grofweg een derde van de tramlijnen verzorgd door… bussen. En zijn ze vooral blij dat de oudere tramstellen, die eigenlijk vervangen hadden moeten worden door de nieuwe, kunnen blijven rijden waar men maar moeilijk bussen kan inzetten. Om maar een idee te geven wat voor track record AnsaldoBreda eigenlijk heeft. Maar misschien had men tussen twee reisjes naar Italië door geen tijd om eens een paar referenties te contacteren?

Vanboven pront, vanonder…

We moeten de Italianen echter één ding meegeven: een opvallend design geven aan hun vehikels, dat kunnen ze. En we schrijven opvallend, omdat smaken nu eenmaal verschillen. We kunnen dan ook rapporteren dat het enthousiasme over het design van de tramstellen in Oslo even goed te controleren viel als het enthousiasme over de befaamde «snuit» van de Fyra. Net als in de Lage Landen was het ook in het Hoge Noorden niet nodig veiligheidshekjes rond de perrons te zetten, kwestie van de massa's fans die op de foto wilden met het achtste wereldwonder op veilige afstand te houden. Maar glinsteren deden de tramstellen wel!

Er ging bij ons wel een belletje rinkelen toen we lazen dat al die reisjes naar Italië nodig waren om het design op te volgen, en dus niet de technische kant van die treinen. We willen daar echter vooral niet smalend over doen. Het is immers van onmetelijk belang dat, als zo'n ding ergens tussen de weilanden in panne valt, het er ook goed uitziet. Ik ben er bijvoorbeeld zeker van dat het ongeluk in Wetteren voor de betrokkenen al een pak draaglijker zou geweest zijn als ze niet dagenlang op zulke loeilelijke wagons hadden moeten zitten staren.

Onderzoeksjournalistiek

We willen echter onze collega's van de kwaliteitspers een tip aan de hand doen. Probeer eens contact op te nemen met enkele ingenieurs die betrokken waren bij de aankoop, de opvolging en de levering van de Fyra. Hén zouden we graag eens uit de biecht horen klappen. Waarschijnlijk hebben ze zelfs genoeg stof om eens een weekendkatern met iets zinnigs te vullen.

Vlucht voouit

Afgevaardigd bestuurder van de NMBS Marc Descheemaeker koos alvast voor de vlucht vooruit. Tactisch was het in ieder geval een meesterzet om nu al die delen van het dossier die niet hem maar zijn voorganger raken aan het parket van Brussel over te dragen. De rest kan later nog altijd volgen. Maar als blauw barbertje moet hangen, zullen er nu toch ook een paar rode barbertjes mee opgeknoopt moeten worden.

En we schrijven hierbij uitdrukkelijk «als», want dat hij zal moeten hangen is nog lang niet zeker. Wie het debat in De Zevende Dag zag, kon alvast voelen uit welke richting de wind waait. Of vooral niet waait. Viel daar trouwens de naam van Johan vande Lanotte, minister van Overheidsbedrijven in de periode 2003–2005?

Het is trouwens opvallend dat het zolang heeft geduurd voor Marc Descheemaeker zelf in het vizier kwam, en dan nog steeds onder zeer bedekte termen. We kennen een gouverneur die op zoveel krediet niet hoefde te rekenen. Anderzijds, sedert het beruchte «punt» dat Open Vld-voorzitster Gwendolyn Rutten enkele maanden geleden wou maken weten we dat blauwe politiek benoemden per definitie competent zijn, op welk postje ze ook maar gedropt worden. Of hoe moest dat punt toen ook al weer begrepen worden?

Dit artikel verscheen op 12 juni 2013 in 't Pallieterke.