Dagen van Verhofstadt geteld

In een interview met de krant De Morgen zegt Patrik Vankrunkelsven wat iedereen met een beetje politiek inzicht al lang weet: de fut is uit de paarse coalitie. Het is echter geen vanzelfsprekendheid dat een lid van die paarse coalitie dat meer dan een jaar voor de volgende federale verkiezingen ook durft toe te geven.

Soms vergt het moed –of domheid– om als lid van de meerderheid in een interview te zeggen dat de keizer geen kleren (meer) heeft. En dat de paarse keizer geen kleren meer heeft, weet men al lang. Ook zijn uitspraak «Denken dat dit soort coalitie 20 of 25 jaar kan bestaan, is absurd,» is niet meer dan een ingetrapte open deur. De conclusie van Patrik Vankrunkelsven is dat er na de federale verkiezingen van volgend jaar een coalitiewissel zal komen, maar dat dat niet noodzakelijk betekent dat er iemand naar de oppositie verhuist: «Zoals de kaarten nu liggen, wordt het een tripartite.» Klopt dit, en wat voor gevolgen heeft dat?

Beginnen we met de gevolgen als we aannemen dat de volgende federale coalitie inderdaad een tripartite wordt. In dat geval ziet het ernaar uit dat de PS de grootste partij van de coalitie wordt, tenzij CD&V en N-VA zich in de Kamer als één partij gaan gedragen. Logisch gevolg is dat de PS ook de Eerste Minister levert, of als het dan toch een Vlaming moet zijn, CD&V. Pas daarna is het aan de VLD de beurt, als de MR niet opnieuw even groot wordt, of zelfs groter. Exit Guy Verhofstadt dus, want zelfs als Elio di Rupo geen Eerste Minister wordt, lijkt het me onwaarschijnlijk dat Yves Leterme die post aan zijn neus voorbij zou laten gaan. Tenzij de VLD een zeer hoge prijs zou willen betalen, en zelfs dan nog.

Volgende vraag is hoe lang die tripartite aan de macht zal kunnen blijven, en wat voor coalitie haar zal opvolgen. Met aan Vlaamse zijde een Vlaams Belang dat naar de 30% gaat, en aan Franstalige zijde een Front Nationaal dat uitzicht begint te krijgen op 10% en Ecolo al voorbij lijkt gestoken te zijn, blijven er na een tripartite niet zoveel combinaties meer over. Tenzij men er een bonte Antwerpse coalitie wil van maken van één tegen allen. Zat ik in Laken, zou ik er absoluut niet gerust in zijn indien er in 2007 een tripartite uit de bus komt.

Maar wie zegt dat het in 2007 een tripartite wordt?

In tegenstelling tot wat Patrik Vankrunkelsven beweert, lijkt het er immers op dat de kaarten vele mogelijkheden openlaten, al zijn ze niet allemaal even comfortabel. Alvast één prognose voor het aantal zetels in de Kamer (die ik later deze week zal publiceren wanneer alle détails op hun plaats zijn) geeft nog steeds een krappe meerderheid van 4 zetels voor paars, tegenover 48 vandaag. Rooms-blauw heeft maar 2 zetels op overschot meer, terwijl rooms-rood naar 8 zetels stijgt.

Zijn die drie meerderheden volgens Vankrunkelsven te krap om te regeren, bestaan er nog altijd twee andere alternatieven voor een tripartite. Een eerste alternatief, paars-groen, werd in 1999 al eens uitgeprobeerd, maar de kater van de groenen is waarschijnlijk zo groot dat een herhaling daarvan voorlopig politiek nog niet haalbaar is. Bovendien is het niet echt een oplossing voor de paarse regeermoeheid. Dat neemt niet weg dat louter wiskundig gezien paars-groen 20 zetels op overschot heeft.

Een meer realistisch alternatief is misschien dat van een rooms-rood-groene regering, zoals die in Brussel aan Franstalige kant aan de macht is. Zo een coalitie heeft een meerderheid van 24 zetels, en heeft als voordeel dat er één partner naar de oppositie verhuist, en twee partners van de oppositie naar de meerderheid. Geen coalitieuitbreiding dus zoals Vankrunkelsven het ziet, maar wel degelijk een coalitiewissel. En aangezien nu reeds de spanningen binnen de Vlaamse regering zich vooral op de as CD&V-VLD voordoen, lijkt het me niet uitgesloten dat CD&V het liever eens met Groen! en Ecolo probeert. Bijkomend voordeel is dat N-VA op die manier geen chantage zal kunnen plegen op federaal vlak, terwijl ook de groene partijen die mogelijkheid niet zullen hebben. Overigens zal de N-VA ook in een tripartite geen andere keuze hebben dan braaf mee te regeren als zij een ministerportefeuille willen leveren, want in principe zijn zij niet nodig voor de meerderheid.

Overigens, wie goed opgelet heeft, weet dat slechts twee politieke families in àlle realistische coalities een plaatsje verzekerd zijn: rooms en rood. En blauw dus niet. Ik hoop dat VLD-senator Patrik Vankrunkelsven dat zelf ook snapt als hij eens werkelijk vooruit denkt.