Toogstratego

Bij De Standaard loopt sedert zaterdag een wedstrijd onder de naam «De Toogstrateeg»: lezers kunnen daarbij een gokje wagen over wie er Eerste Minister zal worden, hoe de coalitie er uit zal zien, en wanneer de nieuwe federale regering de eed zal afleggen.

De krant publiceerde ook de antwoorden van enkele Bekende Vlamingen. Sommigen gaven daarop een ernstig antwoord, anderen antwoordden met een kwinkslag, en, zeker, een luchtige noot mag af en toe wel eens, maar er zijn luchtige noten mét inhoud en luchtige noten zonder inhoud. Wie de antwoorden eens naleest zal zelf wel merken wie er iets te vertellen heeft, en wie absoluut niet.

Hoe dan ook, ik heb zelf ook een gokje gewaagd op Yves Leterme aan het hoofd van een rooms-blauwe regering, met de eedaflegging op 2 oktober, met de verantwoording hierboven in schema weergegeven. Zoals de toestand er vandaag uitziet denk ik dat er hoe dan ook een nieuwe regering klaar zal zijn vóór de opening van het parlementaire jaar in de Kamer.

1. Een rooms-blauwe regering acht ik de meest waarschijnlijke uitslag van de regeringsonderhandelingen. Er schijnt enig optimisme te heersen, en ik vermoed dat Herman van Rompuy zal doorgaan met zijn verkenningsopdracht tot er quasi-zekerheid is over een regeringsakkoord, waarna Yves Leterme terug in de arena zal treden. Veel langer dan tot na volgend week-end denk ik niet dat Herman van Rompuy zijn opdracht zal blijven behouden, al was het maar omdat ik er zelf ook voor zou passen nog met een verkenningsopdracht te zitten wanneer de besprekingen van de splitsingsvoorstellen over Brussel-Halle-Vilvoorde echt van start gaan in de Kamercommissie Binnenlandse Zaken. Na Herman van Rompuy komt dan Yves Leterme, die dan op ongeveer twee weken een regering in mekaar zou moeten krijgen.

De bewering van Patrick Dewael dat na de oplossing van het communautaire vraagstuk de onderhandelingen pas echt zouden starten is trouwens complete nonsens. Moeten we nu werkelijk geloven dat de Open Vld op welk punt dan ook dwars zou gaan liggen voor de vorming een rooms-blauwe coalitie, of het zou moeten zijn dat ze vinden dat ze te weinig postjes krijgen? De Open Vld heeft zich immers acht jaar lang zeer gewillig en op alle mogelijke manieren laten gebruiken door de PS, maar zou vandaag dus haar Vlaamse en liberale maagdelijkheid teruggevonden moeten hebben, als we Patrick Dewael moeten geloven. Misschien dat ze zullen willen dwarsliggen als de cdH de nationalisatie van enkele belangrijke industriesectoren zou eisen, en dan nog moet ik het eerst zien gebeuren voor ik het wil geloven.

2. Indien Herman van Rompuy mislukt, vermoed ik dat hij reeds deze week zijn opdracht terug zal geven aan de koning omdat hij mij de man niet lijkt die zoiets onnodig lang zou rekken. Daarna volgt misschien een korte koninklijke consultatieronde, om Didier Reynders in de ring te sturen met de opdracht de volgende logische mogelijkheid, een tripartite, op poten te proberen zetten, eerst als informateur en daarna als formateur. Aangezien zo'n tripartite politiek al bij al redelijk eenvoudig zou liggen wat de onderhandelingen betreft –alle betrokken partijen zouden het beschouwen als een soort van grijs zakenkabinet tot aan de verkiezingen van 2009– en de situatie doordrenkt zou zijn van een systemische crisissfeer, zou het Didier Reynders moeten lukken om die regering relatief snel klaar te krijgen, zeg maar in de loop van de laatste dagen vóór de opening van het parlementair jaar. Er zal hem ongetwijfeld veel aan gelegen zijn om zelf het spreekgestoelte te mogen bestijgen als Eerste Minister op 9 oktober in de plaats van Guy Verhofstadt – de man is duidelijk veel te ijdel om zo'n gelegenheid zomaar voorbij te laten gaan en zal daar wel voor willen betalen ook, bijvoorbeeld aan de CD&V, ook al is ook die partij Guy Verhofstadt liever kwijt dan rijk.

3. De derde mogelijkheid is een rooms-rood-groene coalitie indien Didier Reynders zou mislukken in zijn informatieopdracht voor een tripartite. Let daarbij bijvoorbeeld op de timing voor de volgende peiling van La Libre Belgique, die traditioneel op de laatste maandag van september gepubliceerd wordt. Een desastreuze peiling voor één van de betrokken partijen zou de informatieopdracht van Didier Reynders wel eens volledig om zeep kunnen helpen. Opdat er dan van een rooms-rood-groene coalitie überhaupt sprake zou kunnen zijn moeten CD&V en N-VA al hun staatshervormingsdromen laten varen, en wordt Brussel-Halle-Vilvoorde gesplitst (of niet gesplitst) volgens de voorwaarden van de Franstaligen. Indien rooms-rood-groen zou mislukken, bestaan er immers nog slechts twee alternatieven: een paarse minderheidsregering tot 2009 die gedoogd wordt door christen-democraten en/of groenen, of een opsplitsing van België. Op dit ogenblik zie ik CD&V er niet toe in staat om één van die laatste twee alternatieven te kiezen, en offert zij waarschijnlijk nog liever haar communautaire geloofwaardigheid en de verkiezingen van 2009 op dan een cruciale rol te spelen bij wat anders een afspraak met de geschiedenis zou zijn. Hoe dan ook, als niet alleen rooms-blauw maar ook een tripartite onmogelijk blijken, zie ik door de omstandigheden een rooms-rood-groene regering redelijk snel tot stand komen en de eed afleggen nog vóór 9 oktober.

Op dit ogenblik geef ik nog steeds de meeste kansen aan rooms-blauw, al was het maar omdat ik vermoed dat Herman van Rompuy er anders al lang de brui aan zou gegeven hebben. Ik denk ook dat de CD&V niet van plan is het zover te laten komen dat er een tripartite nodig is om een federale regering te vormen, en nog liever een minister extra aan cdH geeft en de eisen voor een staatshervorming nog wat meer inslikt dan de socialisten in de regering op te nemen en aan zo'n avontuur te beginnen. Netto komt dat qua postjes toch voordeliger uit. Kartelpartner N-VA zal dan moeten kiezen wat ze doet, maar voor velen van de kaderleden van die partij zou het niet de eerste keer zijn dat ze iets «met de dood in het hart» zouden moeten goedkeuren.