Kvarme nieuwe bisschop in Oslo

Verleden week werd duidelijk dat Ole Christian Kvarme Gunnar Stålsett zal opvolgen als (lutherse) bisschop van Oslo. Het benoemingsproces ging gepaard met een fikse controverse, die zich vooral concentreerde rond het homofilievraagstuk binnen de Noorse lutherse Kerk, namelijk of homofielen de functie van dominee mogen uitoefenen.

Bisschoppen in de Noorse evangelisch-lutherse Kerk worden benoemd door de Noorse koning via de regering. Voor er echter een besluit genomen wordt, worden er verkiezingen georganiseerd in het betrokken bisdom en binnen de Raad van Bisschoppen, en dat zorgt uiteraard voor de nodige mediabelangstelling en niet in het minst een aantal mediadebatten errond. Vrijwel altijd leidt dit tot een controverse, en de laatste jaren draait het daarbij vooral rond de functie van homofielen binnen de Noorse lutherse Kerk.

In 1997 nam de Noorse lutherse Kerk in een consilie (kirkemøte) eenstemmig het volgende besluit:

Het consilie vindt dat openlijk homofiele personen geen kerkelijke functies zoals gewijde dominee, diaken of catecheet kunnen uitoefenen.

Stålsett, die in 1998 bisschop van Oslo werd, legde echter dat besluit naast zich neer, en wijdde toch dominees die een homofiel partnerschap hadden. De nieuwe bisschop Kvarme wil zich wel houden aan het eenstemmige besluit van het consilie, maar krijgt daarvoor bakken kritiek over zich heen.

De parallellen met Vlaamse progressieve kritiek op de «achterlijke» toestanden in de katholieke Kerk zijn opvallend. De aanhangers van Stålsett wijzen erop dat de Kerk «van deze tijd moet zijn», en dat het tijd wordt dat homofobe «duistere figuren» verdwijnen. Zulke personen mogen dan geen bisschop worden in naam van de «tolerantie» en om de Kerk «open en inkluderend» te maken. Bovendien wijzen ze erop dat Oslo de traditie heeft progressiever te zijn dan de rest van Noorwegen, en dat het dus past dat de bisschop van Oslo uit het progressieve kamp komt. En ten slotte dan een argument dat het uiteraard altijd goed doet in de lutherse Kerk als alle andere argumenten opgebruikt zijn: was Luther zelf ook niet een dissident binnen de Kerk? Eronder te verstaan: waarom zou Stålsett zich dan wél moeten houden aan kerkelijke consilies die niet in het progressieve kraam passen?

Stålsett was trouwens een perfecte vertegenwoordiger van het progressieve kamp. Niet alleen wijdde hij homofiele dominees, maar sprong hij uitdrukkelijk in de bres toen vier jaar geleden Benjamin Hermansen vermoord werd door enkele neo-nazi's, en was daarbij absoluut niet afkerig van enige mediabelangstelling. Verder liet hij zich als lid van het Nobelcomité opmerken bij het toedelen van de Nobelprijs van de Vrede aan Jimmy Carter, die volgens hem begrepen moest worden als een scheenstamp aan het adres van George W. Bush. En uiteraard mocht hij niet ontbreken in de voorste rijen van de demonstraties tegen de interventie in Irak.

Op die manier werd hij de lieveling van al wat zich progressief noemt in Noorwegen, en werd hij geprezen om zijn «moed», in het bijzonder in kringen die zich voor de rest zo ver mogelijk weg willen houden van alles wat naar «kerk» en «christendom» smaakt. En eigenlijk is dat precies de paradox van Stålsett: als bisschop was zijn mening in ieder geval in overeenstemming met de overgrote meerderheid van de journalisten in de weldenkende media, en misschien ook zelfs van de meerderheid van de bevolking in Oslo, maar niet met de leden van zijn eigen Kerk. Of dat wel een gezonde situatie is en de bedoeling kan zijn is toch maar zeer de vraag.

De nieuwe bisschop Kvarme heeft daarentegen een heel andere stijl dan Stålsett. In de media komt hij eerder stuntelig over, en zelf zoekt hij de media niet op. Hij houdt zich ook liever aan wat in de Bijbel staat en de besluiten van de Noorse Kerk dan dat hij zijn eigen mening aan alles en iedereen wil verkondigen en opdringen. Bovendien kan hij niet beschuldigd worden van progressivisme. Het is vrijwel uitgesloten dat hij als bisschop zou herhalen wat Stålsett in zijn homilie vertelde tijdens de huwelijksmis van kroonprins Haakon met Mette-Marit:

Als alleenstaande moeder heb je de weg getoond voor anderen, zoals jij zorg droeg voor je kind.

Zou haar «onstuimige» verleden dan werkelijk volgens Stålsett een voorbeeld zijn om na te volgen? Ik kan me niet voorstellen dat veel mensen het hun eigen dochter zouden toewensen. Dat dan nog juist een bisschop zo een uitspraak doet lijkt me in ieder geval minder dan gepast.

Hoe dan ook, Kvarme wordt dus de nieuwe bisschop van Oslo, en voor al die de laatste weken zo hard gestreden hebben voor openheid en tolerantie binnen de Kerk breekt binnenkort het moment van de waarheid aan: zijn zij ook open en tolerant voor bisschoppen die hun mening niet delen in het homofilievraagstuk? Of geldt die openheid en tolerantie alleen voor wie de eigen mening deelt, of tenminste zijn mond houdt als hij die niet deelt? Het lijkt erop dat de tolerante vleugel van het bisdom Oslo op de confrontatie aanstuurt, want voor de eerste bisdomsvergadering hebben ze al de benoeming van een homofiele dominee op de agenda gezet. Het spreekt voor zich dat die moet en zal doorgeduwd worden.

Tot slot nog een citaat uit de commentaar van de krant Klassekampen (Klassenstrijd), een krant die zoals de naam aanduidt uiterst links in het Noorse medialandschap gesitueerd moet worden. De krant was bovendien het enige medium dat een interview met Kvarme gaf waarin hij zich mocht en kón verdedigen.

Dit kan onmogelijk goed gaan: Een dominee die zich aan het woord van de Bijbel wil houden! Een nieuw-testamentische preses! In 's hemelsnaam. De Staatskerk moet werkelijk het Noorden kwijt zijn.

Inderdaad, waar gaan we naartoe als een kerk liever aan het evangelie wil vasthouden dan de mening van het gemene volk in de straat te volgen?