Protocollaire functie zal probleem-Filip niet oplossen

De storm rond prins Laurent was nog niet goed gaan liggen, of prins Filip zorgde verleden woensdag voor een nieuwe door Yves Desmet en Pol van den Driessche eens goed de levieten te lezen tijdens een receptie. Dat een koningshuis niet meer van deze tijd is kon eigenlijk niet beter onderstreept worden, maar de «democratische» partijen zoeken de oplossing in een omvorming van de functie van de koning naar een louter protocollaire. Maar lost dat het probleem-Filip eigenlijk wel op?

Eerste enkele vaststellingen rond de hele heisa. Het Vlaams Belang staat geboekstaafd als een niet-democratische partij, maar merkwaardig genoeg is het voor zover ik weet de enige partij die op dit punt een waar democratisch standpunt inneemt: de monarchie is niet meer van deze tijd, en zou beter afgeschaft worden dan omgevormd. Of zou ik de betekenis van het begrip «democratie» niet goed begrepen hebben?

Tweede vaststelling: Elio di Rupo herhaalt nog eens dat het nu het ogenblik niet is om een debat te voeren over de rol van het Belgische koningshuis. Ik citeer hem letterlijk:

Iedereen moet sereniteit aan de dag te leggen en niet meer spoorslags reageren. Zowel de pers als het koningshuis moet worden gerespecteerd in functie van hun constitutionele rol.

Amper twee weken geleden zei hij nagenoeg hetzelfde naar aanleiding van de rel rond Laurent. Het is dus duidelijk deze nieuwe affaire misschien wel opnieuw slechte PR is voor het koningshuis, maar fundamenteel de belangen van de PS niet in gevaar brengt, en dus wat hem betreft geen reden is om ook maar iets te veranderen. Het Zweedse model blijft dus voorlopig verder werken. De uitspraak van Laurette Onkelinx gaat eigenlijk in dezelfde richting:

Misschien moeten we de grondwet aanpassen om daar ook voor de prins, zoals voor de koning, een duidelijk statuut met rechten en plichten in te bouwen.

De wakkere lezer zal opmerken dat zij helemaal niet voorstelt de functie van de koning te wijzigen.

En daarmee komen we bij het statuut van de koning. Johan vande Lanotte, hoogleraar grondwettelijk recht in zijn vrije tijd, stelt bijvoorbeeld dat «als de prins niet dringend beseft dat de grondwettelijke monarchie in ons land niet op deze manier werkt, […] de discussie over een protocollaire functie van de koning dichterbij [komt]». Maar wat is vandaag de functie van de kroonprins? Formeel staat die niet in de Grondwet ingeschreven, maar in de praktijk is ze vrijwel uitsluitend protocollair. Veel meer dan hier en daar wat lintjes doorknippen en handelsmissies opfleuren door zijn aanwezigheid (nou ja) doet hij niet. En toch duikt er met de regelmatigheid van de klok een probleem op. Hoe een formele louter protocollaire functie van de kroonprins, ingeschreven in de Grondwet, het incident van woensdag had kunnen verhinderen ontgaat me volledig.

De conclusie is dan ook dat een hervorming van het statuut van de koning geen oplossing is, en dat op dit ogenblik prins Filip zelf misschien wel de grootste bedreiging vormt voor het voortbestaan van België. Hij steekt daarmee in zijn eentje ruwweg één miljoen kiezers van het separatistische Vlaams Belang ferm de loef af. En het is mogelijk dat Elio di Rupo zich op middellange termijn pijnlijk vergist als hij het debat over de functie van de monarchie blijft vooruitschuiven. Blijft prins Filip voor controverses zorgen aan het huidige tempo, namelijk één of meer per jaar, dan zal er nooit sprake zijn van een periode van sereniteit om het debat te kunnen voeren. Voeg daarbij de verkiezingskalender (federale verkiezingen in 2007, regionale en Europese in 2009, daarna weer federale in 2011 gevolgd door lokale in 2012), en het is duidelijk dat er voor een fundamentele discussie over de monarchie de eerste vijf jaar geen tijd zal zijn. Daarna trouwens ook niet.

En ondertussen wordt koning Albert II er natuurlijk niet jonger op. De dood van koning Boudewijn kwam als een donderslag bij heldere hemel, en Albert II is net als zijn broer een hartpatiënt. Bovendien wordt de man dit jaar 73 jaar, en zal in 2014 zijn 80ste verjaardag vieren. Als persoon wens ik hem dat natuurlijk van harte toe, maar de vraag is hoe lang hij zijn taak als koning effectief zal kunnen uitvoeren. Het zou dus wel eens kunnen dat de PS sneller dan haar lief is geconfronteerd zal worden met een koning Filip, waarna het debat over de functie van de monarchie alleen maar moeilijker zal worden, al was het maar omdat precies de man die het probleem vormt dan op de troon zal zitten.