Antwerpse zetelverdeling, systeem-Brinckman

Bart Brinckman is de «Chef Wetstraat» van de krant De Standaard, en schrijft in die hoedanigheid het gros van de politieke analyses in die krant, inclusief de meer reken-technische. Maar de kapstok waaraan hij de nieuwsanalyse van deze morgen ophangt in verband met de moeilijke klus waar Gerolf Annemans zou voorstaan in de kieskring Antwerpen is niet helemaal betrouwbaar.

Bart Brinckman stelt dat het Vlaams Belang in de kieskring Antwerpen met een «wellicht krimpende lijst» te maken heeft. Zijn rekenstukje gaat als volgt:

De groeimarges in de provincie Antwerpen zijn beperkt. Vier jaar geleden won de partij twee zetels doordat de N-VA en Groen! de kiesdrempel niet konden slechten. Dat zit er niet meer in. Zonder stemmenverlies valt de partij bijgevolg terug op vijf zetels. Met wat winst worden dat er zes.

Eigenlijk hoef je geen politiek-wiskundige bolleboos te zijn om te snappen dat dit moeilijk waar kan zijn. Waarom zou precies het Vlaams Belang niet één maar zelfs twee zetels verliezen als N-VA (in kartel met CD&V) en Groen! (alleen) over de kiesdrempel raken? De zetel die N-VA wint kan net zo goed van de CD&V komen, en de zetel van Groen! van sp.a-SPIRIT of VLD-Vivant. Er is dus een woordje uitleg nodig om de stelling van Bart Brinckman aanvaardbaar te maken.

Maken we even de simulatie op basis van de uitslag van de federale verkiezingen van 2003 voor de federale Kamer, dan blijkt dat het Vlaams Belang inderdaad een zetel verliest, maar niet meer dan één. De tweede zetel komt immers van sp.a-SPIRIT als we even geen rekening houden met de kiesdrempel van 5% en Groen! toch een zetel toewijzen. De verschuivingen zijn aangeduid met een oranje respectievelijk groene achtergrond op de eerste pagina van het overzicht.

Nu heeft partijvoorzitter Frank Vanhecke wel aangekondigd dat hij de score van het Vlaams Belang bij de komende federale verkiezingen vergeleken wil zien worden met de verkiezingen van 2003, maar iedereen weet dat het wel degelijk de verkiezingen van 2004 voor de Vlaamse Raad zullen zijn die het werkelijke ijkpunt zullen vormen. Een simulatie met de uitslag van die verkiezing geeft aan dat het Vlaams Belang niet op een status quo staat, maar zelfs een zetel winst zou maken (paarse achtergrond). De bewegingen van 2003 naar 2004 zijn overigens relatief groot: de paarse partijen verliezen samen drie zetels die verdeeld worden over Vlaams Belang en Groen!. Op basis van 2004 –en toetert De Standaard nu niet al dagenlang rond dat het Vlaams Belang op die verkiezingen afgerekend zal moeten worden?– heeft het Vlaams Belang dus helemaal geen krimpende lijst in Antwerpen.

Komen we echter nog een stapje dichter bij de verkiezingen van dit jaar, en nemen we de uitslagen van de provincieraadsverkiezingen van de herfst van verleden jaar als basis voor een derde simulatie. Vergeleken met 2004 treden er dan eigenlijk weinig wijzigingen op, behalve één verschuiving: een zetel van het Vlaams Belang naar sp.a-SPIRIT (rode achtergrond). Is dit het Janssens-effect uit de stad Antwerpen? Zeker, de zevende zetel van het Vlaams Belang zit niet helemaal veilig, maar de kans dat het Vlaams Belang zou terugvallen tot slechts vijf zetels schat ik toch zeer klein in op basis van de uitslag van 2006. Combineren we met de uitslag van 2004 dan lijkt het waarschijnlijker dat het Vlaams Belang in Antwerpen op acht zetels uitkomt dan op zes, en is de suggestie van een terugval op slechts vijf zetels zelfs zeer merkwaardig te noemen.

Conclusie: ofwel maak ik een zware rekenfout bij de zetelverdeling in de kieskring Antwerpen, ofwel heeft Bart Brinckman zijn huiswerk niet gedaan en niet nagerekend wat de werkelijke gevolgen zijn van de kiesdrempel en het Vlaams Kartel in Antwerpen. Of het gaat om een nogal doorzichtige en oneerlijke poging om het Vlaams Belang, dat zich de laatste dagen in de media niet bepaald gestroomlijnd gedragen heeft, om het mild uit te drukken, nog wat meer in het nauw te brengen.