Federale verkiezingen in de herfst?

Als gevolg van de open ruzie tussen PS en MR in Wallonië namen de laatste week de speculaties over vervroegde federale verkiezingen in de herfst zo toe, dat het wel leek of het ondertussen al een vaststaand feit was geworden. Niets is echter minder waar, en ik durf zelfs sterk te betwijfelen dat het na 7 juni zover zal komen.

Tijdens deze verkiezingscampagne vielen er in het Zuiden van het land een reeks zware woorden tussen de socialistische PS en de liberale MR. Didier Reynders liet zich het woord «infréquentable» ontvallen over de PS op een verkiezingsmeeting van de MR, waarop federaal minister Laurette Onkelinx dreigde uit de federale regering te stappen indien Didier Reynders zijn woorden niet terugnam. Didier Reynders weigerde, de PS bleef –voorlopig– in de federale regering, maar Eerste Minister Herman van Rompuy zag zich wel genoodzaakt in de Kamer toe te geven dat alles misschien toch niet meer koek en ei was tussen de federale coalitiepartners nadat hij een week eerder nog staalhard had staan liegen dat het nodige respect er nog steeds was. (Waar is de tijd dat die man zich nog opwierp als ethicus maximus? O ja, dat was toen de CD&V nog in de oppositie zat…) Menig journalist heeft ondertussen al de vaststelling gemaakt dat MR en PS niet meer samen door de deur zouden kunnen, zoals dat dan heet, en dat het ernaar uitziet dat de federale regering wel eens in de problemen zou kunnen raken wanneer na de verkiezingen een nieuwe coalitie gevormd moet worden in de Franstalige gedeelten van het land.

Beginnen de journalisten onzin uit te slaan, kan je er donder op zeggen dat ook Karel de Gucht zich nog eens in de kijker moet werken. De man verstaat als geen ander de kunst om self-destructing prophecies (zelfvernietigende voorspellingen) te maken, zoals toen hij in al zijn wijsheid en arrogantie voorspelde dat de N-VA onder de lat door zou moeten in verband met Brussel-Halle-Vilvoorde. Ondertussen heeft hij al zoveel coalitiewissels voorspeld, zowel op regionaal als federaal niveau, dat het afgaande op zijn track record zo goed als vast staat dat noch op het ene nog op het andere niveau ook maar iets zal veranderen.

Bekijken we eens de verschillende opties vanuit de posities van de verschillende federale regeringspartners, om te beginnen aan Vlaamse zijde. Voor de CD&V zouden nieuwe federale verkiezingen op dit ogenblik zeer ongelegen komen. Het heeft de partij veel moeite gekost om primo in de federale regering te raken, secundo de post van de Eerste Minister vast te krijgen –herinner de regering-Verhofstadt III–, en tertio die post te behouden. Herman van Rompuy is bovendien niet bepaald een boegbeeld om mee uit te pakken in een federale verkiezingscampagne, al was het maar omdat de man op dit ogenblik precies het omgekeerde doet van het partijprogramma waarmee de CD&V in 2007 naar de kiezer trok. Kan de partij vandaag trouwens voorwenden dat ze nog niet afgerekend mag worden op de volledig negatieve balans van de federale regering omdat het regionale en Europese verkiezingen zijn, en de kiezer in de eerste plaats Kris Peeters en zijn Vlaamse ministers zou moeten belonen (ja toch?), dan zal ze diezelfde smoes niet meer kunnen gebruiken in een federale kiescampagne. Daar komt nog bij dat Brussel-Halle-Vilvoorde –«onverwijld», «vijf minuten politieke moed»– nog steeds niet gesplitst is, en nog wel met de schuldige actieve medewerking van de CD&V. De partij dreigt daarop zwaar afgerekend te worden als die kieskring nog steeds niet gesplitst zal zijn bij vervroegde verkiezingen. Vervroegde federale verkiezingen vermijden is de CD&V dus best wel een prijs waard, en zij zal zich dan ook hard inspannen om een voortijdig einde van de regering-Van Rompuy I af te kunnen wenden.

Ook de Open Vld heeft geen enkel belang bij vervroegde federale verkiezingen. Eén zaak zijn de praktische gevolgen die een nieuwe federale regeringsvorming wel eens zou kunnen hebben voor de verdeling van de postjes op federaal niveau – een argument dat trouwens ook voor de CD&V geldt en dus nog eens toegevoegd mag worden aan de vele argumenten van hierboven. De huidige federale regering heeft immers aan Vlaamse zijde geen meerderheid, en dat betekent dat Open Vld en CD&V op dit ogenblik boven hun stand leven. Dat na nieuwe federale verkiezingen een nieuwe federale regering van start zou kunnen gaan zonder een meerderheid aan Vlaamse zijde lijkt onwaarschijnlijk, enerzijds omdat zoiets ondanks alles toch nog altijd moeilijk ligt, maar vooral ook omdat de meerderheid aan Franstalige zijde niet zo groot meer zal zijn dat een Vlaamse minderheid gecompenseerd zal kunnen worden. Immers, valt ofwel MR ofwel PS op federaal niveau uit de boot, verdwijnen meteen ruim een kwart van de Franstalige zetels, en komt bovendien Groen! via Ecolo hoe dan ook vrijwel automatisch mee in de federale regering. Karel de Gucht moet het allemaal maar eens heel precies uitrekenen na 7 juni, maar ik vermoed dat eens dit besef ook bij hem zal doorgedrongen zijn, zijn zin in federale verkiezingen of zelfs nog maar een federale herschikking snel zal verdwenen zijn. Nieuwe federale verkiezingen kunnen de Open Vld alleen maar netto verlies opleveren, zelfs al zou ze er in de stembussen lichtjes op vooruit gaan.

Heeft één van de Franstalige partijen belang bij een federale herschikking of nieuwe verkiezingen? Wie van de twee ook als winnaar uit de bus zou komen op 7 juni, noch MR noch PS kunnen het risico nemen nieuwe federale verkiezingen uit te lokken om de tegenstander ook federaal uit de regering te jagen, omdat de uitlokkers van nieuwe verkiezingen daar gewoonlijk in de stembus een prijs voor moeten betalen. Bovendien riskeert men geconfronteerd te worden met een Ecolo dat zo groot zal zijn, dat de partij effectief incontournable wordt en daarom haar eisen zal kunnen stellen om toe te treden tot de federale regering. En daar bovendien zoveel gewicht in de schaal zal kunnen werpen bij de verdeling van de postjes, dat ook daar weinig of geen voordeel te rapen zal vallen. Dan is men bij de MR nog beter af met een gehavende PS, en bij de PS met een MR dat zichzelf wat vastgereden heeft, en alletwee netjes nog steeds meezittend aan de federale vetpotten. Het zou trouwens de eerste keer niet zijn dat twee partijen waarvan het wel lijkt dat de kopstukken letterlijk mekaars strot zouden willen doorbijten, na de verkiezingen toch nog een modus vivendi weten te vinden, al was het maar omdat de schrik voor de kiezer nog groter is en hen nog harder bindt dan de wederzijdse afkeer hen kan scheiden. Als bovendien de CD&V bereid is te zorgen voor wat smeermiddel in de vorm van, ik zeg maar wat, vers federaal geld op de juiste ministeries, dan zou het kunnen dat de toon zelfs heel snel teruggevonden zal kunnen worden tussen de huidige aartsvijanden.

Blijft natuurlijk nog cdH over. Bij die partij vreest men er op dit ogenblik voor terug te zakken naar de vierde plaats in het Franstalige politieke landschap. De laatste peilingen sluiten zelfs niet uit dat rivaal Ecolo uiteindelijk zowel PS als MR nog voorbij zou kunnen steken. Opnieuw rijst dus de vraag wat voor cdH het nut zou kunnen zijn van nieuwe federale verkiezingen, wanneer er voor haar eigenlijk alleen maar verlies in zit, zowel in de vorm van aanhang als van zetels en uiteindelijk ook postjes in de regering. Kon de partij in 2007 nog haar macht tonen door de regeringsvorming maandenlang volledig te blokkeren, zal ze nu al blij mogen zijn als ze er nog bij mag zijn. Federale verkiezingen uitlokken lijkt daarbij niet bepaald de beste tactiek om daarvoor te zorgen.

De conclusie blijft dus, ondanks de soms beschamend platte ruzie tussen MR en PS en de onzakelijke opmerkingen van Karel de Gucht, dat geen van de vijf federale regeringspartijen op dit ogenblik er enig belang bij heeft nieuwe federale verkiezingen uit te lokken, of zelfs nog maar een herschikking van de coalitie te eisen. Voor elk van de vijf partners lijkt dit immers alleen maar op een netto negatief resultaat uit te kunnen draaien. Minstens één van hen, de CD&V, heeft er bovendien een zo enorm groot belang bij federale verkiezingen zo lang mogelijk uit te stellen, dat zij er veel energie voor over zal hebben om als verzoenende partner op te treden en zelfs een prijs zal willen betalen voor het behoud van de regering. Dat neemt niet weg dat een val niet volledig uitgesloten kan worden –dat kan nooit–, maar die val zal dan niet het gevolg van een uitgekiende strategie zijn, maar niet meer of minder dan een accident de parcours. En als Eerste Minister Herman van Rompuy als ex-ethicus opnieuw een paar leugentjes zal moeten verkopen in de Kamer of de media om een regeringscrisis te verdoezelen of vermijden, zal hij dat trouwens zeker niet laten.