Overzicht laatste peilingen in Vlaanderen

In deze laatste week voor de verkiezingen werden nog de resultaten van drie nieuwe opiniepeilingen gepubliceerd: één van La Libre Belgique op maandag, één van Het Laatste Nieuws op woensdag en tot slot gisteren één van De Standaard en VRT. Maar welke van de drie is de meest betrouwbare?

Welke peiling er het dichtstbij zat, zullen we pas morgenavond weten, maar wanneer we naar de technische fiches van de drie peilingen kijken, steekt die van Het Laatste Nieuws met kop en schouders boven de twee anderen uit. Vooreerst is er de grootte van de steekproef (2000 Vlamingen), dubbel zo groot als bij de twee andere peilers. Bovendien werden voor die peiling de resultaten per provincie opgesplitst zodat er een prognose voor de zetelverdeling gemaakt kon worden. Dat laatste maakt het natuurlijk een pak gemakkelijker om concreet over mogelijke coalities te praten, in plaats van met een flou artistique te moeten werken zoals Wim Winckelmans vandaag in De Standaard deed. Want ja, hoe weet je nu of een coalitie in zetels al dan niet over een meerderheid beschikt, als je dat niet even nagerekend hebt?

Starten we zoals gewoonlijk onze analyse bij de grootste partij, de CD&V. In alle drie de peilingen staat deze partij afgetekend op de eerste plaats, en er kan dus weinig twijfel over bestaan dat ze na de verkiezingen de grootste partij in het Vlaams Parlement zal zijn en de post van Minister-President zal kunnen opeisen. Dat neemt niet weg dat de partij voor een historisch lage score staat, ook al kan ze waarschijnlijk haar score van 2003 (21,4%) deze keer toch nog evenaren. Vraag is alleen maar of de partij werkelijk tevreden kan zijn met minder dan een kwart van het Vlaamse kiezerspubliek achter zich.

Welke partij de tweede van Vlaanderen wordt is op dit ogenblik hoogst onzeker. De meest waarschijnlijke kandidaat is de Open Vld, al kunnen noch Vlaams Belang noch sp.a volledig uitgesloten worden. Dat Lijst Dedecker of zelfs N-VA als tweede partij in Vlaanderen uit de stembus zouden komen zou een verrassing betekenen. Het verschil van die twee partijen met topfavoriet Open Vld bedraagt immers in elke peiling vijf procent of meer. Dit alles neemt niet weg dat de Open Vld op een licht verlies afstevent, want de partij balanceert tussen een status quo en een verlies van 2,5% vergeleken met twee jaar gelden (en dus nog meer vergeleken met de laatste regionale verkiezingen).

Na Open Vld volgen twee partijen die vrijwel zeker morgen een verlies zullen moeten incasseren, zeker wanneer vergeleken wordt met de verkiezingsuitslag van 2004. Vlaams Belang kan tot tien procent achteruitgaan vergeleken met 2004, terwijl bij sp.a het verlies beperkt zou blijven tot zo'n vijf procent. Voor beide partijen betekent dit in ieder geval een gevoelige achteruitgang.

Een partij die morgen een overwinning mag verwachten is Lijst Dedecker. In het Vlaams Parlement komt de partij vanuit het niks op vermoedelijk een vijftiental zetels uit, met meer dan tien procent van de stemmen. Daarmee steekt ze ineens de meer gevestigde partijen Groen! en N-VA voorbij. Vergeleken met twee jaar geleden gaat de partij ongeveer vijf procent vooruit, toevallig of niet ongeveer evenveel als het verlies voor het Vlaams Belang. (Een analyse van het stemgedrag van de Vlamingen zou in dit verband zeer welgekomen zijn!) Of deze overwinning in de pers ook de perceptie van een overwinning zal meekrijgen, is een andere zaak. In de peilingen scoorde de partij immers een tijdlang boven de vijftien procent, en in één van de peilingen werd ze zelfs uitgeroepen tot de tweede partij in Vlaanderen. Het zou daarom wel eens kunnen dat de partij toch nog met een kleine kater blijft zitten, en psychologisch een verlies van twee–drie procent zal moeten verwerken.

N-VA zal van dat laatste vermoedelijk minder last hebben, ook al zijn daar de verwachten hoog gespannen. De laatste keer dat de partij alleen naar de kiezer trok, in 2003, haalde ze slechts 4,9%, terwijl nu een score tegen de tien procent aan verwacht wordt. De partij zou daarmee wel vooraan Groen! kunnen blijven, dat vergeleken met de laatste verkiezingen stabiel blijft. Het is echter mogelijk dat een aantal van de kiezers van Groen! in laatste instantie besluit toch maar een «strategische» stem uit te brengen ten voordele van de sp.a, om te vermijden dat een centrum-rechtse coalitie van CD&V–Open Vld–LDD en CD&V–Open Vld–N-VA tot stand zou komen. Hoe dan ook is een score van zeven à acht procent voor een ecologische en anti-kapitalistische partij in deze tijden van globale opwarming en financiële crisis niet bepaald iets om een hoge borst over op te zetten.

Kijken we naar de prognoses voor de zetelverdelingen, dan is en blijft de meest waarschijnlijk coalitie één van CD&V, Open Vld en sp.a. Op zich is dit natuurlijk wel een beetje merkwaardig, aangezien alle drie de partijen vermoedelijk verlies zullen lijden, en twee van hen misschien zelfs een historisch lage score zullen neerzetten Sluiten we het Vlaams Belang uit als mogelijke coalitiepartner, dan blijft verder alleen een coalitie van CD&V, Open Vld en Lijst Dedecker over wanneer we een coalitie met slechts drie partijen verkiezen. Coalities met Groen! lijken politiek onwerkbaar, net zoals coalities waarin N-VA een noodzakelijke partner zou zijn. (Merk op dat mijn prognoses waarschijnlijk het aantal zetels voor N-VA onderschatten en die voor CD&V overschatten.) Van een separatistische meerderheid in het Vlaams Parlement is er overigens nog lang geen sprake, maar de kaap van een derde van de zetels zal deze keer vermoedelijk wel gehaald worden.

Bijlage: Overzicht alle peilingen in Vlaanderen sedert 2004 (PDF).