Het gezicht van Mohammed

Op 30 september publiceerde de Deense krant Jyllands-Posten een artikel waarin twaalf tekenaars met enkele karikaturen betoogden dat de vrije meningsuiting boven het islamitische verbod om de profeet Mohammed af te beelden staat. Gevolg: twee van de twaalf tekenaars moesten twee weken later op aanraden van de Deense geheime dienst Politiets Efterretningstjeneste (PET) onderduiken.

In verband met de bedreigingen is de politie op zoek naar een «geestesgestoorde» man van «niet-Deense» origine. Eerder werd al een 17-jarige jongeman uit Århus opgepakt en drie weken in verzekerde bewaring geplaatst, zoals dat heet, omdat hij vlak na de publicatie de krant gebeld had en doodsbedreigingen had geuit aan het adres van de twaalf tekenaars.

De hetze tegen de krant en de twaalf tekenaars gaat overigens veel verder dan deze twee alleenstaande gevallen. Op vrijdag 14 oktober werd in Kopenhagen een betoging gehouden waaraan 3500 mensen deelnamen uit protest tegen de publicatie van de tekeningen. Verder kropen elf ambassadeurs in hun pen om een brief te schrijven naar de Deense Eerste Minister Anders Fogh Rasmussen waarin ze verklaarden zich gekrenkt te voelen en een officiële verontschuldiging verwachtten. In een reactie hierop schreef Rasmussen echter dat de vrije meningsuiting één van de fundamenten van de Deense democratie is, en dat wie zich gekrenkt voelt altijd naar de rechtbank kan stappen.

Ondertussen raast het debat verder. Zestien moslimorganisaties vroegen juridische experten te onderzoeken of de publicatie van de tekeningen als blasfemie opgevat kan worden. Professor dr.jur. Vagn Greve van de Universiteit van Kopenhagen is daarover alvast formeel: volgens hem kan er geen sprake van zijn dat de tekeningen onder de blasfemiewet zouden vallen. In één moeite wijst hij er op dat ook de wet op het racisme niet van toepassing kan zijn. De laatste keer dat de Deense blasfemiewet tot een veroordeling leidde was in 1938, toen een aantal Deense kunstenaars veroordeeld werden omdat ze het jodendom beledigd. Sedertdien werd nog maar één klacht ingediend op basis van de wet, namelijk tegen de schilder Jens Jørgen Thorsen die Jezus met een erectie had afgebeeld, maar de zaak werd uiteindelijk afgewezen.

In de Lage Landen bij de Noordzee gaat het er ondertussen iets anders aan toe. In Nederland is PvdA-fractievoorzitter Wouter Bos van plan om volgende week een dagje ramadan te doen op vraag van de Nederlandse Moslim Omroep. Zijn vastendag zal op video opgenomen worden en later uitgezonden. Diezelfde Wouter Bos was op 5 oktober 2002 in zijn verkiezingsspeech echter wel bijzonder kritisch over de terugkeer van de Bede in de Troonrede. Wie het ene niet aan het andere kan rijmen, weet waarschijnlijk niet dat er volgend jaar op 7 maart gemeenteraadsverkiezingen zijn in Nederland. De kans dat hij volgend jaar een dagje christelijk vasten op video laat opnemen lijkt me echter hoe dan ook eerder verwaarloosbaar.

In dat andere land dat grenst aan de Noordzee gaat men zelfs een stapje verder, en krijgt het «toneelstuk» Onze-Lieve-Vrouw van Vlaanderen subsidies toebedeeld om zowel christenen als joden door de mangel te halen. Het toneelstuk is doorspekt met antisemitisme omwille van de Palestijnse kwestie, aldus de toneelschrijver Chokri Ben Chikha. Alles doet vermoeden dat hetzelfde soort zelfverklaarde intellectuelen dat in Denemarken ervoor pleit de moslims toch vooral niet voor het hoofd te stoten met karikaturen van de profeet heftig in de handjes zal klappen wanneer het stuk opgevoerd wordt.