Positioneert Bart Somers zich voor 2009?

Een projectie van de uitslag van de provincieraadsverkiezingen op de Vlaamse Raad leert dat CD&V en N-VA er in 2009 maar te kiezen zouden hebben met wie ze in een regering zouden willen stappen. Alleen een rooms-rode coalitie komt nog één zetel te kort.

Na de verkiezingen van 13 juni 2004 was het Vlaams Belang groot genoeg om alleen een coalitie te kunnen vormen met CD&V-N-VA. Paars en paars-groen lagen helemaal in de touwen, en een olijfboomcoalitie met CD&V-N-VA, sp.a-SPIRIT en Groen! had een eerder krappe meerderheid. Die laatste partij bedankte echter voor regeringsdeelname, murw als ze nog was na het débâcle van 2003. De enige werkbare coalitie was daarom een tripartite, met een ruime meerderheid van 85 op 124 zetels.

Een projectie van de uitslag van de provincieraadsverkiezingen van 8 oktober op de Vlaamse Raad leert dat de zaken de volgende keer, in 2009, er wel eens helemaal anders zouden kunnen uitzien. Een olijfboomcoalitie heeft in die projectie een ruimere meerderheid, terwijl een rooms-blauwe coalitie nipt mogelijk wordt. Een rooms-rode coalitie daarentegen is net niet mogelijk. Door het spel van de kieskringen behaalt VLD-Vivant een zetel meer dan sp.a-SPIRIT, hoewel de laatste over heel Vlaanderen meer stemmen behaalde, en dat maakt net het verschil tussen een rooms-blauwe meerderheid en een rooms-rode minderheid. Paars en paars-groen lijken dan weer voltooid verleden tijd: beide coalitie zakken in 2006 nog dieper weg dan in 2004.

Wat betekent dit concreet? Deze projectie kan een verklaring geven voor de opmerkelijke koerswijziging van de VLD, zeker als ze gecombineerd wordt met de laatste weekvraag van De Stemmenkampioen. De resultaten van die weekvraag zeggen dat de VLD langs rechts kiezers afstoot, en bij CD&V, N-VA of Vlaams Belang weinig of geen kiezers weet weg te lokken, maar wel bij sp.a-SPIRIT. Voor de federale verkiezingen van 2007 betekent dit dat de VLD een nieuwe paarse coalitie opgeeft en in de plaats daarvan rekent op Yves Leterme. Met zijn eis voor een nieuwe communautaire ronde staat hij er immers ironisch genoeg garant voor dat de VLD opnieuw aan de regeringstafel zal zitten om een tweederde meerderheid te leveren als paars haar federale meerderheid verliest. In 2009 is er echter geen tweederde meerderheid nodig in het Vlaams Parlement, en zal VLD er zelf moeten voor zorgen dat ze aan de bak kan komen.

Voor de VLD zijn er in 2009 drie coalities die stokken in de wielen kunnen steken voor de partij: een coalitie tussen CD&V, N-VA en Vlaams Belang, een rooms-rode coalitie en een rooms-rood-groene. Zolang het cordon sanitaire stand houdt, is de eerste coalitie uitgesloten. Een rooms-rode coalitie levert slechts een krappe meerderheid op, als ze al een meerderheid zou weten te behalen. Er bestaat echter het risico dat Groen! in 2009 wel bereid zal zijn rooms-rood te depanneren, en die meerderheid lijkt moeilijker te breken.

Tenzij natuurlijk. Eén zaak is dat de VLD netto geen kiezers mag verliezen om de kansen op een rooms-blauwe meerderheid gaaf te houden. Langs rechts verliezen om langs links evenveel kiezers bij te winnen is dus op zich geen probleem, zeker als die rechtse kiezers toch alleen maar in de ongevaarlijke put van Vlaams Belang en een eventueel Cassandra-project terecht komen. Indien de VLD er echter in slaagt om sp.a-SPIRIT kleiner te maken zodat rooms-rood onmogelijk blijft en rooms-rood-groen onwerkbaar wordt, dan zit Bart Somers in 2009 weer aan de Vlaamse onderhandelingstafel, ofwel voor een rooms-blauwe regering, ofwel voor een voortzetting van de tripartite. En daar draait het voor een politieke partij in uiterste consequentie natuurlijk om: aan de macht komen, en aan de macht blijven.