Aflaten in Keulen

De deelnemers aan de Wereldjongerendagen in Keulen kunnen speciale aflaten verkrijgen indien zij met de nodige devotie aan de plechtigheden deelnemen. Rik Torfs zit er niet op te wachten.

Aflaten hebben nog altijd een bijklank van commercie en misbruiken, maar de tijd dat men aflaten kon kopen is allang voorbij. In Keulen gaat het echter om iets helemaal anders. Niet alleen kan je een aflaat verdienen door deel te nemen aan de plechtigheden met de vereiste devotie, maar ook door te bidden voor de deelnemers en aan God te vragen dat de jonge christenen zich versterken in hun geloof en in het respect voor hun ouders, en zich engageren om christelijk te leven. Niet bepaald iets om je druk over te maken, zou je misschien denken, en tenslotte toch niet meer dan een formalisme, maar dat is dan buiten Rik Torfs gerekend.

Rik Torfs zat namelijk niet bepaald te wachten op deze aflaten. (Of die Wereldjongerendagen überhaupt op hem gericht zijn is m.i. trouwens zeer de vraag.) Hij geeft driemaal toe dat paus Benedictus XVI eigenlijk niets verkeerd doet («Hij schaft niet af wat altijd heeft bestaan. Hij bevestigt wat nooit werd ontkend. […] Hij is daartoe […] juridisch volledig gerechtigd.»), maar toch kan hij de zaak niet zomaar aanzien, en plaatst hij concreet drie kanttekeningen bij deze aflaten.

Een eerste kanttekening gaat over het verschil tussen «traditie» en «repetitie», en Rik Torfs ziet in de aflaten een onvermogen tot hervorming van de Kerk. Deze aflaten kunnen echter moeilijk een herhaling genoemd worden van de middeleeuwse aflaten, en lijken eerder een nieuwe invulling van een oud gebruik. Een onvermogen tot hervorming zie ik daar dus niet in, tenzij men natuurlijk wil hervormen om te hervormen.

De tweede kanttekening gaat over het gebrek aan ernst dat hij de paus verwijt, waarbij Rik Torfs in alle ernst de aflaten van Keulen knoopt aan de zegening van een aantal Ferrari's op het Sint-Pietersplein. Maar wat hem vooral dwars zit is dat de paus «de gelovigen die in denken genoegen scheppen» zou vergeten. Misschien een open deur, maar zou Rik Torfs al eens nagedacht hebben over waar het feitelijk om gaat bij deze aflaten? Een oproep tot respect voor de ouders, engagement om christelijke te leven en versterking van het geloof – stof genoeg, zou ik zo zeggen. Bovendien richt Rik Torfs als nederige katholiek toch wel een bijzondere oproep aan de paus:

Zwijg altijd over wat niet belangrijk is, zwijg soms over wat wel belangrijk is.

Het primaat van Rik Torfs dus, want de paus moet op bevel van Rik Torfs soms zwijgen over belangrijke zaken. Er ongetwijfeld bij te verstaan: zaken die Rik Torfs belangrijk vindt, en waarover hij en de paus van mening verschillen. En over onbelangrijke zaken moet de paus zelfs altijd zwijgen. Niet dat het wenselijk is dat een paus over vanalles en nog wat zijn mening verkondigt, maar een totaal verbod is toch ook niet van de poes. Anderzijds, wie herinnert zich nog de kritiek van zijn studenten, die hem reactionair noemen en hem verwijten dat hij in zijn eigen faculteit geen inspraak duldt? Zij hebben zeker ervaring met leiders die soms zwijgen over wat belangrijk is en altijd over wat niet belangrijk is… Trouwens, zijn deze aflaten belangrijk? Rik Torfs geeft er in ieder geval zelf uitgebreid zijn mening over.

Ten slotte benadrukt Rik Torfs nogmaals dat deze paus hem niet verrast. Op zichzelf ook niet bepaald een verrassing natuurlijk, maar zijn conclusie hieromtrent is anders wel pijnlijk:

Het risico is duidelijk: steeds meer succes bij steeds minder mensen. In het Westen, welteverstaan. Maar daar leven wij toevallig wel.

Ten eerste is het duidelijk dat aangezien de navel van Rik Torfs zich in het Westen bevindt, dat ook het enigste is wat voor hem relevant schijnt te zijn. Niettegenstaande hij genoegen schept in het denken, is denken in een ruimer kader dan alleen maar het Westen niet aan hem besteed. Maar ook beperkt tot het Westen is zijn klacht niet bepaald indrukwekkend als we de katholieke Kerk even vergelijken met de protestantse kerken die het volgens hem ongetwijfeld «beter» doen. Lesbische priesters, homoseksuele bisschoppen en huwelijksinzegening waarbij de eigen kinderen voor bruidskindjes spelen, het kan allemaal, maar die Kerken zijn eerder op sterven na dood dan springlevend. Ik vraag me alleen af wat Rik Torfs tegenhoudt om zich bij hen aan te sluiten, in plaats van dagelijks gekweld te moeten worden door deze enge paus.