Tweefamilieregering

Didier Reynders is tijdens zijn informatieronde tot de conclusie gekomen dat het land het best gediend is met wat hij een tweepartijenregering noemt, maar in feite een tweefamilieregering is, tenminste als men de N-VA tot de christen-democratische familie wil rekenen (en het FDF tot de liberale). Maar wat zijn de obstakels op weg naar zo'n tweefamilieregering?

Starten we met de liberale familie, en dan eerst met de Vlaamse liberalen van de Open Vld. Herman de Croo vergeleek de toestand van de Open Vld met die van een bord hete soep, waarbij je de keuze hebt tussen blazen, je mond verbranden of eventjes wachten voor je begint te eten. Ik vrees dat de toestand binnen de partij beter te vergelijken valt met een fles onderkoeld water: voorlopig ziet alles er nog normaal uit, maar de minste verkeerde beweging kan de fles in een fractie van een seconde uit mekaar doen barsten. De enige andere uitweg uit de situatie is een langzame opwarming, en een rustige verderkabbelende regeringsvorming is voor die partij dus alleen maar een voordeel. Loopt het rooms-blauwe project toch op de klippen, en wordt een rooms-rood-groene coalitie gevormd, zou het wel eens snel gedaan kunnen zijn met de oppervlakkige rust bij de Open Vld.

Bij de MR verkeerde men de laatste weken nog in een overwinningsroes, en dat was duidelijk te zien aan informateur Didier Reynders. Dit hoeft de komende dagen niet noodzakelijk uit te monden in een kater, maar opdat de regeringsvorming zou slagen zal de partij de komende weken toch stilaan terug met de voeten op de grond moeten komen. Een eerste stap in die richting zal ongetwijfeld de benoeming van een christen-democraat tot formateur of onderhandelaar zijn.

Wat Open Vld en MR gemeenschappelijk hebben, is dat ze allebei belang hebben bij een rooms-blauwe regering. Het alternatief is immers dat ze allebei aan de kant blijven staan, of in een tripartite terechtkomen waar niemand zin in heeft. Zolang het rooms-blauwe project niet afgeschoten wordt of door één of andere gebeurtenis onmogelijk, hebben beide partijen voorlopig geen reden om zich zorgen te maken en komt het wat hen betreft op een dag meer of minder niet aan. Didier Reynders liet dat overigens goed blijken ook tijdens de laatste dagen van zijn informatieronde.

Een partij die niet zoveel tijd heeft is de CD&V. Die heeft immers, onder druk van de andere Vlaamse partijen en dan in het bijzonder de partners in de Vlaamse Regering, de rivier moeten oversteken en de post van Minister-President van de Vlaamse Regering moeten doorgeven van Yves Leterme naar Kris Peeters. In de VS noemt men dit betting the farm: voor Yves Leterme is er nu immers geen weg meer terug, en daarom is het voor hem zaak zo snel mogelijk een federale regering te kunnen landen met hem aan het hoofd. Dit is meteen ook de verklaring voor de irritatie bij die partij over het «tijdverlies» van Didier Reynders verleden week.

Een partij die dan weer helemaal geen haast lijkt te hebben is de cdH. Meer zelfs, door haar steile opstelling in verband met Brussel-Halle-Vilvoorde en een staatshervorming, en de vraag de groenen bij de besprekingen te betrekken en zelfs een voorkeur voor rooms-rood-groen te kennen te geven, blokkeert de partij voorlopig een rooms-blauwe regeringsvorming. De partij heeft op dit moment trouwens geen enkele reden om erg toegeeflijk te zijn op welk vlak dan ook, want rooms-blauw zoals het zich op dit ogenblik aandient is niet zo'n aantrekkelijke optie voor haar.

Een eerste vaststelling is immers dat als rooms-blauw mislukt, er nog minstens twee andere alternatieven zijn vóór de partij eventueel uit de boot zou kunnen vallen: rooms-rood-groen of een tripartite. Of rooms-blauw lukt of niet lukt is voor cdH dus niet zo'n grote zaak, en daarom zullen de drie andere partijen toegevingen aan de cdH moeten doen om haar aan boord te kunnen krijgen van de rooms-blauwe boot. Tweede vaststelling is dat de partij zich vóór de verkiezingen redelijk sterk verbonden heeft met de PS en Ecolo, en daarom tijd nodig heeft om de bocht te maken. Probleem is echter dat de partij op dit ogenblik die bocht niet lijkt te maken, en nog steeds voordoet een voorkeur te hebben voor een rooms-rood-groene regering. Die voorkeur vloeit dan weer voort uit een derde vaststelling, namelijk dat de Waalse Regering een rooms-rood-groene is, en de cdH niet veel zin heeft tussen een federale blauwe hamer en een regionaal rood-groen aambeeld terecht te komen. Wat ook het verkiezingsthema in 2009 zal zijn, de partij dreigt in zo'n constellatie immers altijd minstens een deel van de zwarte piet toegeschoven te krijgen voor wat er op welk niveau dan ook fout zou lopen. Objectief gezien is rooms-rood-groen ook op federaal niveau dan ook wel degelijk een veel aantrekkelijkere coalitie voor de cdH dan rooms-blauw.

Tot slot was er de dreiging van Yves Leterme om desnoods zonder de cdH een coalitie te vormen als die partij er een punt van blijft maken dat ze niet in de regering wil stappen met de N-VA. Het is duidelijk dat de Franstalige partij begrepen heeft dat die eis iets te hoog gegrepen was, maar anderzijds is het toch zeer de vraag of de CD&V het werkelijk zou aandurven een asymmetrische federale coalitie aan te gaan, dat wil zeggen zonder de cdH, zeker als dat betekent dat cdH dan ingewisseld zou moeten worden voor de PS. Het lijdt trouwens geen twijfel dat het ACW zoiets absoluut niet zou toelaten (herinner wat er gebeurde toen Jean-Marie Dedecker even lid was van de N-VA), zelfs als CD&V (en N-VA!) al zou willen, en dus weet de cdH dat ze uiteindelijk redelijk veilig zit als de CD&V absoluut in een federale regering wil stappen.

De situatie is daarmee dat de cdH veel tijd heeft en niet staat te springen om in een rooms-blauwe coalitie te stappen, terwijl voor de CD&V dan weer de tijd wel degelijk dringt. Didier Reynders heeft bovendien het perspectief voor de regeringsvorming verplaatst van 21 juli naar 15 augustus, over ongeveer zes weken dus. Niet dat dit niet realistisch zou zijn, en misschien zelfs nog eerder aan de krappe kant als er in die periode niet alleen een splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde maar ook een echte staatshervorming uitgewerkt zou moeten worden bovenop een normaal regeringsprogramma, maar voor Yves Leterme en CD&V zou dit wel eens iets langer kunnen zijn dan wat voor hen nog comfortabel is. De vraag is dan maar of Yves Leterme het hoofd koel zal weten te houden, of bepaalde toegevingen zal doen aan de cdH om inderdaad een nieuwe regering te kunnen voorstellen vóór «halfoogst».