Wanneer is een grap racistisch?

Of een grap racistisch is of niet heeft veel te maken met wie de grap vertelt. Wanneer Barack Obama een racistische grap vertelt, staan de journalisten te huilen van het lachen, maar wanneer Silvio Berlusconi een compliment probeert te maken (maar dan wel op zijn eigen bijzondere manier), moet barbertje hangen.

Gevraagd welke hond hij van plan was te kopen voor zijn dochtertjes wanneer hij in het Witte Huis intrekt, antwoordde Barack Obama op zijn eerste persconferentie na zijn verkiezing dat zijn voorkeur uitging naar een hond uit het asiel. En, voegde hij eraan toe, «honden uit het asiel zijn vaak kruisingen – net als ik». Volgens doorgaans onbetrouwbare bronnen zouden enkele stamboomjournalisten met die grap zo hard hebben moeten lachen dat ze achteraf verzorging nodig hadden.

Aan de andere kant hebben we Silvio Berlusconi, en die is beslist niet grappig. Zeker niet volgens diezelfde stamboomjournalisten van hierboven. Tijdens een bezoek aan Moskou noemde de Italiaanse Eerste Minister Barack Obama «jong, knap en zongebrand», een «racistische opmerking» die nogal wat ophef veroorzaakte in Italië. Een racistische opmerking? Hoe had Silvio Berlusconi, die ervoor bekend staat zijn eigen kleurtje steeds goed te verzorgen en verder geen klein beetje ijdel kan genoemd worden, een groter compliment kunnen geven aan Barack Obama dan door de pas verkozen president aan hem te willen relateren? En ophef in Italië? Ik durf wedden dat de hele zaak het gros van de bevolking geen ene moer kan schelen, maar de media maken er nu eenmaal graag een gewoonte van het selecte clubje van 0,1% van de bevolking dat niets beters om handen heeft dan elke uitspraak van Silvio Berlusconi tegen het licht te houden om er toch maar een draai aan te kunnen geven voor te stellen als representatief voor de rest van het land.

Men kan natuurlijk altijd stellen dat Silvio Berlusconi voor die ene keer eens zijn woorden een beetje beter had kunnen wikken, en zich dat «grapje» had kunnen besparen. Anderzijds kan ook niet ontkend worden dat wat Silvio Berlusconi ook zou gezegd hebben over Barack Obamas verkiezing, de persgilde zijn best zou gedaan hebben om er toch maar iets racistisch in te kunnen vinden. Had Silvio Berlusconi niets gezegd over de huidskleur van Barack Obama was het waarschijnlijk ook racistisch geweest, want dan zou hij er niets over gezegd hebben.

Silvio Berlusconi vergist zich echter wanneer hij diegenen die voorwenden het grapje niet te begrijpen «imbecielen» noemt, want dat zijn ze natuurlijk niet. Ze begrijpen maar al te best dat wat Berlusconi zei helemaal niet racistisch was, maar zoals altijd vindt wie een Italiaanse hond wil slaan licht een stok. Barack Obama daarentegen is evenmin bijzonder grappig, maar aangezien de journalisten op dit ogenblik voor hem een boon hebben, lachen ze er maar op los. En de rest van de wereld ook, toch volgens hen, zelfs al kan er ook een flinke portie racisme in Obamas opmerking gezocht worden. Want wat bedoelde Barack Obama precies toen hij het over een kruising had? Heeft hij soms liever geen rashond in huis, omdat die niet zoals hem is? Ruikt verdacht veel naar racisme, als ik in zijn uitspraak racisme wil zoeken natuurlijk. Barack Obama heeft geluk dat hij geen halve Berlusconi is.