De uitgestelde staatshervorming

Qua communicatie en perceptie was het in ieder geval een flater om u tegen te zeggen: de staatshervorming werd uitgesteld tot 2009 met een nogal twijfelachtige argumentatie, en bij de tegenstanders waren de verwijzingen naar de beruchte «derde fase» en het «onverwijld» van 2004 dan ook amper te tellen. Maar wat is er verleden week werkelijk gebeurd?

Het nieuws sloeg in als een bom toen het bekend raakte: CD&V en N-VA waren bereid de staatshervorming uit te stellen tot 2009 om de vraag van de MR tegemoet te komen geen bevoegdheden over te dragen naar de regionale regeringen vóór de verkiezingen van 2009. Achtergrond hiervoor is dat de PS in de Waalse regering zit, en de MR niet, en dat de liberale partij het geen goed idee vindt bevoegdheden waarover het via de federale regering controle zou hebben over te dragen naar een regering waar de PS de lakens uitdeelt. Aan Vlaamse zijde leek de N-VA, die voor de verkiezingen nog met een anti-verst(r)ikkingscampagne had uitgepakt, daar wel oren naar te hebben, wat haar meteen ook bakken kritiek opleverde. Zelfs Geert Lambert, die deze keer geen strategische plaspauze nodig had, zag zijn kans schoon om zich een Vlaamser en democratischer profiel aan te meten dan Bart de Wever.

Uiteindelijk bleek het beeld natuurlijk veel genuanceerder te zijn: CD&V en N-VA eisen nog steeds de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde voor er over iets anders gesproken kan worden, en verder ijzersterke garanties voor de uitvoering van de staatshervorming, ongeacht of die nu pas na 2009 in werking zal treden of ervoor. Op dit ogenblik kunnen we beide partijen alleen maar geloven op hun woord, en hopen dat ze de komende weken op deze punten het been stijf zullen blijven houden, maar de indruk dat CD&V en N-VA in hun confrontatie met de Franstalige partijen deze week even met de ogen geknipperd hebben valt toch maar moeilijk te verdrijven. Daar staat dan weer tegenover dat de MR aan Franstalige zijde in een gelijkaardige situatie zit omdat het, op voorwaarde dat de staatshervorming pas effect zal hebben na de volgende regionale verkiezingen, in feite principieel gebroken heeft met het Franstalige front du non.

Over het argument dat de MR gebruikt, en waarin CD&V en N-VA lijken mee te stappen, namelijk dat een staatshervorming nu doorvoeren een slecht idee is omdat anders bevoegdheden in slechte handen terecht zouden komen, kunnen we kort zijn: dat is fundamenteel ondemocratisch. Bovendien is het voor CD&V en N-VA bijzonder risicovol het lot van de staatshervorming te verbinden aan de uitslag van de volgende verkiezingen voor het Waals Parlement: wat immers als de MR die verkiezingen verliest? Ook het argument van N-VA-voorzitter Bart de Wever dat een staatshervorming hoe dan ook tijd in beslag neemt is onzin: als Tsjechië en Slovakije in de loop van een paar maanden volledig gesplitst konden worden, moet het in België toch mogelijk zijn op minder dan twee jaar tijd een beperkte bevoegdheidsoverdracht uit te voeren.

Dat neemt echter niet weg dat er wel degelijk goede argumenten bestaan om de inwerkingtreding van de staatshervorming uit te stellen tot 2009, ook al kunnen de onderhandelingen en de stemming zonder probleem nu al uitgevoerd worden. De regionale regeringen hebben vandaag immers al meer dan de helft van hun termijn achter zich, en hen nieuwe bevoegdheden toeschuiven pakweg een jaar vóór de volgende verkiezingscampagne van start zal gaan is inderdaad niet verstandig. Bovendien zijn er de regeringsprogramma's en interne evenwichten die door die nieuwe bevoegdheden uit balans kunnen gebracht worden. Stel je immers in een extreem geval voor dat men zou beslissen Defensie of Justitie te splitsen: wie zal dan in de regionale regeringen een nieuwe minister mogen leveren, en hoe past die bevoegdheid in in een regeringsprogramma dat ondertussen al drie jaar oud is? Natuurlijk zal het allemaal zo'n vaart niet lopen, maar het is duidelijk dat het helemaal niet zo onzinnig is de inwerkingtreding van een nieuwe staatshervorming uit te stellen tot na de volgende regionale verkiezingen.

Het is jammer dat CD&V en N-VA zich laten vangen hebben aan het argument van de MR, in plaats van zelf even na te denken en de inwerkingtreding van de staatshervorming te scheiden van de onderhandelingen en de stemming, en dat zelfs in te passen in hun discours van goed beleid en geloofwaardigheid. De indruk die zij nu nalaten is dat zij een moment van zwakte hebben gehad, en net iets te happig zijn op een federale regeringsdeelname om het hoofd koel en het been stijf te houden. Ik hoop echter dat ik me op dat laatste punt schromelijk vergis.