De peilers hebben het weer gedaan

Het begint een klassieker te worden: vóór de verkiezingen klaagt men dat er te veel peilingen gepubliceerd worden, en na de verkiezingen klaagt men dat ze er toch zover naast zaten. Maar waarom klaagt men eigenlijk dat wat men niet leest en zeker niet gelooft niet helemaal juist was?

Ik herinner me nog de eerste keer toen ik een kiwi zag en er mocht van proeven. Een nonkel had er eentje gekocht, en vrijwel heel de familie was verzameld om naar de exotische vrucht te kijken en er eens van te proeven. Daarna doken de kiwi's op als versiering op koude schotels, weliswaar in zo'n dunne schijfjes dat je er amper iets van kon proeven, als je het al aandierf één van de schijfjes op je bord te nemen. Vandaag is een kiwi de gewoonste zaak van de wereld, en kijkt niemand er nog naar om als er een paar van in de fruitschaal liggen.

Met peilingen is het eigenlijk net zoals met de kiwi: hoe zeldzamer ze zijn, hoe meer men er zich aan vergaapt. De herrie die in Vlaanderen gemaakt wordt telkens een krant een peiling publiceert is fenomenaal vergeleken met andere landen. In een land als Noorwegen, waar elke krant die zich een beetje respecteert maandelijks een peiling brengt (en niet in samenwerking met veertien andere media), staan de peilingen ergens middenin de krant, op bladzijde 12 of 14, met een klein grafiekje en een beetje tekst. Het valt voor dat één of andere politicus om een reactie gevraagd wordt, maar dan moet er werkelijk een grote verschuiving opgetreden zijn. Maar een peiling in het groot op de eerste bladzijde aangekondigd, vervolgens nog eens groot uitgesmeerd over bladzijde 2 en 3 en met een groot interview in de bijlage van de dag, dat tref je hier niet aan.

Dat er in Vlaanderen dus te veel peilingen zouden uitgevoerd worden is complete onzin. En de stelling van Noël Slangen in De Morgen als dat behoorlijk politiek marktonderzoek in Vlaanderen onmogelijk zou zijn wegens te duur is al helemaal om te lachen. Als dat in Noorwegen (4,5 miljoen inwoners) en Zweden (9 miljoen inwoners) wel kan, waarom zou men dat in Vlaanderen (6 miljoen inwoners) dan niet kunnen? Misschien omdat kranten in Vlaanderen veel liever gratis de Koran uitdelen of een maand lang hun kolommen openstellen voor staatspropaganda in samenwerking met een krant van over de taalgrens? Ik denk daarom dat het eerder een kwestie van prioriteiten is: de redacties in Vlaanderen zijn nog iets te veel bezig met het brengen van propaganda in plaats van het brengen van nieuws en informatie.

Maar wanneer Noël Slangen zoiets schrijft is het goed in het achterhoofd te houden wie die man is, en vooral wat zijn agenda is. Peilingen zijn immers voor politici en zeker spindoctors parameters waar ze moeilijk controle over kunnen krijgen, zeker als die gepubliceerd worden in kranten die een eigen mening hebben of, stel je voor, toch een beetje objectieve informatie willen brengen. Wie herinnert zich nog de klopjacht van De Morgen, in samenwerking met de Open Vld, op De Stemmenkampioen? Ik zou niet durven insinueren dat Noël Slangen daar mee achter zat, maar ik vraag me toch af of die klopjacht geïnspireerd werd door de bekommernis om het recht dat de bevolking heeft op degelijke en objectieve informatie, dan wel dat de resultaten van die peiling niet helemaal in hun kraam pasten.

Zaten alleen de peilers er dan mijlenver naast op 10 juni? Ik meen me te herinneren dat op menige redactie na de zoveelste «zwarte zondag» een mea culpa werd geslagen omdat men er niemand had die zich nog maar in zijn wildste fantasieën zou kunnen voorstellen voor het Vlaams Blok te stemmen. Ja, misschien dat één of andere verre kennis van een vriend van een vriend van één van de redactieleden zoiets ooit eens overwogen had, in een zwak moment dan nog, maar dat zal het dan wel geweest zijn. Jarenlang had men daar zelfs mee uitgepakt als een soort kwaliteitslabel, maar plots besefte men dat men absoluut geen voeling had met wat er werkelijk leefde bij een aanzienlijk deel van de Vlaamse bevolking, en dat was dan meteen ook de verklaring voor waarom men die zoveelste «zwarte zondag» alweer niet had zien aankomen.

Deze keer werd de verkiezingszondag echter geen «zwarte zondag», maar een «bloedrode zondag», met een Groen! dat ondermaats presteerde en vooral een sp.a dat vandaag een sociaal plan nodig heeft om de volgende jaren door te komen. Dat de peilers dat niet zagen aankomen is één zaak, maar moeten we nu werkelijk geloven dat er op de redacties niemand rondloopt die ook maar enig contact heeft met (ex-)rode of groene kiezers? Dat ze daar allemaal op zondagavond van hun stoel vielen deed mij dan weer op mijn beurt van mijn stoel vallen, want als er nu twee partijen zijn die goed vertegenwoordigd zijn in Vlaanderens redactielokalen, dan toch wel sp.a en Groen!. En dan zou je toch ook mogen verwachten dat ze de minste beweging bij de kiezers van die partijen ook zouden kunnen opvangen. Niet dus. En daarmee rijst de vraag: met welk deel van de Vlaamse bevolking zouden de kranten vandaag eigenlijk wel nog enig contact hebben? Misschien eens iets om over na te denken, maar wel net iets moeilijker dan met de vinger naar de peilers wijzen.