Veroordeeld Sovjet-spion lid van Zweedse Linkse Partij

De voormalige spion voor de Sovjet-Unie Stig Bergling is sedert begin dit jaar lid van de Zweedse Linkse Partij (v, Vänsterpartiet), zo blijkt uit het interview dat hij gaf aan de grootste Zweedse krant Dagens Nyheter. Officieel maakt de partij er geen probleem van dat een veroordeeld spion actief lid is geworden, «omdat hij zijn straf uitgezeten heeft, en iedereen een tweede kans verdient».

Wie is Stig Bergling? Oorspronkelijk werkte hij bij de Zweedse veiligheidsdienst Säpo, maar als reserve-officier werkte hij ook voor defensie en had hij toegang tot geheime informatie over Zweedse militaire installaties. Tijdens een VN-missie in Libanon in 1973 verkocht hij documenten aan de GROe, de militaire inlichtingendienst van de Sovjet-Unie, maar ook na zijn terugkeer naar Zweden bleef hij informatie aan de Sovjets doorspelen. Uiteindelijk werd hij in 1979 gearresteerd in Israël door de Mossad, en in datzelfde jaar in Zweden veroordeeld tot levenslang wegens spionage.

In 1987 wist hij echter te ontsnappen uit de gevangenis van Norrköping tijdens een spectaculaire vlucht die via Åland en Helsinki naar zijn oude opdrachtgever, de Sovjet-Unie, leidde. Hij woonde een tijdje in Moskou, later in Hongarije, maar vertrok in de herfst van 1990 naar Libanon. In 1994 keerde hij echter vrijwillig terug naar Zweden, en zat er zijn laatste drie jaar gevangenisstraf uit.

In het interview met Dagens Nyheter zegt hij dat hij het voornamelijk voor het geld deed, en hij noemt zichzelf geen communist. Dat laatste is een nogal hete aardappel bij de ex-communistische Linkse Partij na de controverse uit 2004 rond Lars Ohly, de huidige partijvoorzitter. Tijdens een onderzoek en een interview voor de Zweedse nationale televisie SVTwaren enkele nogal ondemocratische trekjes van hem aan het licht gekomen, en hij werd daarover ook ondervraagd en aangevallen in het interview. Hij verdedigde zich echter met de stelling dat iemand die zich communist noemt niet noodzakelijk een communisme in de stijl van de Sovjet-Unie voorstaat. Het onderzoek had echter uitgewezen dat hij zich nog zo laat als in 1999 omschreven had als leninist. In de nasleep van het interview drongen zowat alle nationale politici, van rechts tot de sociaal-democraten, erop aan dat Lars Ohly het communisme zou afzweren, maar hij weigerde. Pas een jaar later, op 30 oktober 2005, zei Lars Ohly op de Zweedse TV dat hij zou stoppen zichzelf communist te noemen.

Mag of durft de partijvoorzitter zich niet meer communist noemen – het lijkt mij belangrijker welke ideologie hij werkelijk aanhangt dan welk etiket hij op die ideologie plakt in het openbaar – vandaag heeft de Zweedse Linkse Partij dus een voormalige en veroordeelde Sovjet-spion in haar rangen. De partij maakt daar officieel geen probleem van: de stelling luidt dat hij zijn straf heeft uitgezeten, en dat hij net als iedereen een tweede kans verdient. (En op de vraag of ze bang zijn dat hij hun partijstrategie zou doorverkopen aan politieke concurrenten antwoorden zij negatief.) De vraag die bij mij dan onmiddellijk opkomt is de volgende: zou de partij even vergevingsgezind zijn geweest als Stig Bergling het in zijn hoofd had gehaald Zweedse militaire geheimen te verkopen aan bijvoorbeeld de CIA? Of zou het kunnen dat de partij toch onderscheid maakt tussen pekelzonden (spioneren voor de Sovjet-Unie) en doodzonden (spioneren voor de Verenigde Staten)? Nog merkwaardiger is dat de partij iemand toelaat die niet spioneerde uit pure overtuiging, maar in de eerste plaats voor het geld. Of dat toch beweert. Betekent dit dat als de Amerikanen hem meer geld zouden gegeven hebben, hij de informatie aan hen zou verkocht hebben? Misschien eens iets waar ze bij de Linkse Partij kunnen over nadenken.

De Linkse Partij steunt vandaag samen met de Milieupartij (mp) vanuit de oppositie de sociaal-democratische minderheidsregering van Göran Persson, maar heeft al laten weten na de verkiezingen van deze herfst een linkse regering niet meer te willen steunen tenzij ze ertoe mag toetreden. Op die manier wil ze meer invloed kunnen uitoefenen op het beleid. De partij noemde zichzelf communistisch tot in 1990, het jaar van de val van de Muur in Berlijn.