Hoe de N-VA zich deze week heeft laten rollen

Minder dan 24 uur na het overleg tussen Bart de Wever en Elio di Rupo werd al duidelijk dat de partijvoorzitter van de N-VA zich meesterlijk heeft laten rollen. Het zijn immers Elio di Rupo, zijn PS en België die zich met de high-levelgroep een week tijd hebben gekocht, terwijl de N-VA eigenlijk niets meer te winnen had. De Franstaligen tonen daarmee aan dat ze hun les uit 2007 geleerd hebben, terwijl de N-VA blijkbaar nog steeds in Belgische sprookjes wil blijven geloven.

Gisteren ging de zogenaamde high-levelgroep die zich zal buigen over de financieringswet aan de slag in de Kamer met een eerste vergadering. Maar wat is eigenlijk het mandaat van die groep? Volgens De Standaard moet de groep «de discussie over de financieringswet […] aanvatten, ‘zowel over de inhoud van de principes, als de gevolgen van de opties die in aanmerking kunnen worden genomen’». Lees: er zal over vanalles en nog wat gepalaverd worden, en dat minstens – niet hoogstens – een week lang. Ziedaar de eerste fout van de N-VA: geen klaar en duidelijk afgelijnd mandaat.

Tweede fout: welk resultaat moet er volgende maandag (of dinsdag, of woensdag, …) op tafel liggen? We citeren opnieuw uit De Standaard: «In de loop van volgende week volgt een evaluatie van de vooruitgang binnen de high-levelgroep en van de informele contacten die de koninklijke bemiddelaars plannen om de standpunten over de andere institutionele thema's dichter bij mekaar te brengen.» Maar wat betekent een «evaluatie van de vooruitgang»? Als de Franstaligen bij elk van de twaalf principes een zin of twee–drie bijschrijven, zal dat dan al geen «vooruitgang» zijn? En zullen hun twee bijhuizen in Vlaanderen – Groen! en sp.a – niet met veel ijver verkondigen dat er alweer veel, zeer veel vooruitgang is geboekt, dat er nog nooit zoveel op tafel heeft gelegen, en dat het jammer zou zijn dat de regeringsonderhandeling zouden stranden op zo'n korte afstand van zo'n gunstig akkoord? Je zou denken dat de N-VA na honderd dagen onderhandelen en meta-onderhandelingen tenminste díe les dan toch zou geleerd hebben.

Maar er is meer, en daar zit eigenlijk de grootste fout van de N-VA. Alweer een week tijd geeft de Franstaligen en België de gelegenheid om nog meer druk te zetten op de CD&V, een CD&V die trouwens stilaan begint te wankelen. Laurette Onkelinx liet wat dat betreft gisterenochtend bij Bel RTL al eens diep in de Franstalige kaarten kijken: wie tussen de lijnen kan lezen snapt dat de PS hoopt verder een wig te kunnen drijven tussen N-VA en CD&V, en de komende zeven dagen in de eerste plaats dáár haar energie zal willen gebruiken. En als daarvoor wat gepalaver in een high-levelgroep nodig is, dan zij het zo. Overigens zagen sommigen in de uitlatingen van Laurette Onkelinx een nodeloze provocatie aan het adres van de N-VA, maar eigenlijk ging het om niet meer dan een uitschuiver, een beetje zoals de «c'est reporté» van Joëlle Milquet. Zo gaat dat nu eenmaal wanneer men zich al in een overwinningsroes bevindt, want inderdaad: zit men niet opnieuw met zeven aan tafel, zoals de PS wil, in plaats van maar met twee, zoals de N-VA wou? En met zeven kan er urenlang, dagenlang, oeverloos en eindeloos gepraat worden. Of zou de N-VA soms niet willen dat de financieringswet uitgebreid en tot in de details doorgepraat wordt, kwestie van geen ruimte voor interpretatie meer over te laten?

Ondertussen liet Mark Eyskens – niet dat we hem verdenken van bijster veel inzicht in wat dan ook, maar toch – in de kranten van Sud Presse optekenen dat de CD&V de bocht reeds ingezet heeft. Voor één keer willen we hem geen ongelijk geven. Dat is dan ook de enige les die de Franstaligen in 2007 geleerd hebben, maar waar men het bij de N-VA blijkbaar nog steeds een beetje moeilijk mee heeft: bij het begin van federale onderhandelingen wil de CD&V nog wel moeilijk doen, en zelfs al eens stoer de Vlaamse kaart trekken zoals met de financieringswet. Maar na pakweg een honderdtal dagen komen er barsten in het Vlaamse profiel van de CD&V, en neemt de raison d'état stilaan over. Men begint ongeduldig te worden. Men begint te geloven in het verhaaltje dat de N-VA hoe dan ook geen compromis zal aanvaarden. Men raakt stilaan murw door de druk vanuit Franstalige hoek, vanuit sp.a en Groen!, vanuit ACW, vanuit de eigen middens, en niet in het minst vanuit de Noord-Belgische media om toch maar het aangeboden Franstalige compromis te aanvaarden, ook al is dat verre van een eerbaar compromis. De Franstaligen weten dat, en zien dat de CD&V-tanker, vandaag eigenlijk maar een scheepje meer en na de volgende verkiezingen misschien zelfs maar een sloepje, stilaan begint te draaien. Nog een paar dagen palaveren in een high-levelgroep. Daarna nog een paar dagen discussiëren of er wel of niet vooruitgang werd geboekt. En daarna nog een weekje of die vooruitgang significant is of niet. Elke dag die zo gewonnen kan worden, is er eentje meer waarop de CD&V overstag kan gaan.

Kijk trouwens eens met hoeveel ijver, en vooral ook veel plezier, Yves Leterme zich ondertussen kwijt van zijn taak als eerste minister van een regering van lopende zaken. In New York de grote jan mogen gaan uithangen en een pleidooi houden om voorrang te geven aan de «menselijke ontwikkeling». Of ongrondwettelijke verkiezingen organiseren en grof kiezersbedrog plegen ook tot die «menselijke ontwikkeling» behoren, dat kwamen we niet te weten. Binnenkort mag hij trouwens nog enkele Europese toppen voorzitten. En af en toe slaagt hij er ook in om het nieuws te halen met alweer een meevaller op de begroting. Hoe lang zal het nog duren voor hij zélf naar Laken trekt om voor te stellen een regering-Leterme III op de been te brengen – enkel en alleen in het belang van België, of wat had je gedacht? Dat hij daarmee in één moeite door Kris Peeters een ferme peer zou kunnen stoven en terug op zijn plaats zou kunnen zetten – één trede lager dan hemzelf uiteraard - is altijd leuk meegenomen.

De tijd werkt dus in het nadeel van de N-VA, en in het voordeel van België en de Franstaligen. Misschien blijkt binnen enkele weken wel dat de N-VA dan toch contournable is, «aangezien ze geen compromissen kunnen besluiten», en er met haar dus geen rekening hoeft gehouden te worden. Dan doet het er ook niet zoveel meer toe of een regering van Nationale Eenheid aan Vlaamse zijde een meerderheid heeft of niet. Heeft ze geen meerderheid, dan zal dat toch uitsluitend de schuld van de N-VA zijn die maar had moeten toegeven. Het precedent werd daarvoor reeds geleverd met de regering-Leterme I, inclusief de lekke argumentatie die daarvoor ondertussen al vele malen maar met weinig overtuiging opgevoerd werd.