Koninklijke trukendoos raakt stilaan leeg

Ik benijd hem zijn baan niet: koning Albert II moest gisteren en vandaag even werken voor de kost. Nu goed, Bart de Wever en Wouter Beke zijn bij mij ook altijd welkom voor een kopje koffie of een tas thee, maar sommigen van de andere partijvoorzitter zie ik toch liever ergens anders binnenstappen. De voorbije taak van de koning moet echter ernstig genomen worden, want nooit eerder stond België zo dicht bij een finale breuk. In tegenstelling tot 2007 zijn de opties vandaag immers bijzonder beperkt moest het mislopen met de preformatie-opdracht van Elio di Rupo.

Het moet zijn dat het toch niet helemaal snor zit met die preformatie-opdracht van Elio di Rupo. Als alles koek en ei was geweest tussen de zeven partijen die deelnemen aan de onderhandelingen, zou een verlenging van de opdracht misschien wel nodig geweest zijn, maar geen pauze zoals nu het geval was, waarbij de partijvoorzitters één voor één in Laken op het matje geroepen worden. Duidelijk is hiermee in ieder geval dat Elio di Rupo deze week veel dichter bij een mislukking dan een succes stond. Blijkbaar hebben de Franstaligen aan Bart de Wever een bijzonder lastige klant. Een Vlaming die niet bereid is zijn eigen moeder te verkopen, maar zelfs verlangt dat de Franstaligen eerst hún moeder zouden verkopen voor de postjes, dat hadden ze nog nooit meegemaakt. Zelfs de persoonlijke band tussen Bart de Wever en Elio di Rupo, en het «herenakkoord», konden daar niets aan verhelpen. Zou ik me dan toch in Bart de Wever vergist hebben?

En daarmee zat koning Albert II dus met de gebakken peren. Voor hem zat er eigenlijk niet veel anders op dan zijn uiterste best te doen om de plooien tegen zaterdag zo glad mogelijk gestreken te kregen, als hij niet nog voor het einde van dit jaar onvrijwillig op pensioen gesteld wil worden. Want waar we in 2007 nog gemakkelijk een plan of vijf–zes uit onze mouw konden schudden als alternatieven voor oranje-blauw, zijn vandaag de mogelijkheden en alternatieven zeer beperkt. Daar heeft vooral de Vlaamse kiezer voor gezorgd, maar ook de wereldeconomie heeft een handje meegeholpen. Overlopen we de verscheidene alternatieven:

• Als Elio di Rupo lukt in zijn opdracht, is er natuurlijk niets aan de hand, en zijn de meubelen weer eens voor vier jaar gered. Tenminste, als er niet opnieuw vroegtijdig een kink in de kabel komt.
  
• Als Elio di Rupo mislukt in zijn huidige opdracht, is het natuurlijk altijd nog mogelijk een andere coalitie op de been te brengen. De Vlaamse kiezer heeft er echter voor gezorgd dat als noch Vlaams Belang noch N-VA meedoen, alleen nog een tripartite of zelfs een regering van nationale eenheid over werkbare meerderheden beschikken. Een tripartite zou daarbij aan Vlaamse kant niet eens over een meerderheid beschikken. Zo'n scenario vergt echter wel dat bij CD&V de belgicistische vleugel opnieuw de overhand zou halen – iets wat niet uit te sluiten valt, maar op relatief korte termijn (2012!) voor de partij wel eens fataal zou kunnen zijn.
  
• Een minderheidskabinet, gedoogd door N-VA, of N-VA en CD&V, is misschien theoretisch een mogelijkheid, maar al bij al bijzonder onwaarschijnlijk. Waarom zou bijvoorbeeld N-VA zo'n minderheidskabinet steunen, om nog maar te zwijgen over hoe zoiets een N-VA-partijcongres zou kunnen overleven.
• Een zakenkabinet zou drie jaar geleden nog mogelijk geweest zijn, maar dankzij de bankencrisis hebben figuren als een Étienne Davignon veel glans verloren, en zijn anderen zoals bijvoorbeeld een Maurice Lippens zelfs volledig weggevaagd. Zo'n zakenkabinet zou dus geen enkele legitimiteit meer hebben, en is daarom een troefkaart waar de koning niet meer over beschikt.

Als Elio di Rupo zou mislukken, hetzij als preformateur, hetzij als formateur, lijkt het meest waarschijnlijke scenario op dit ogenblik eerst een nieuwe stoet van partijvoorzitters naar Laken, daarna gevolgd door enkele Ministers van Staat. Het is daarbij best mogelijk dat één van hen ijdel en vooral gek genoeg is om zich ook nog eens te laten benoemen voor één of andere opdracht met een titel die geen kat nog serieus kan nemen, kwestie van alweer een paar dagen of weken tijd te kunnen winnen. Die tijd kan dan gebruikt worden om Bart de Wever en de N-VA in de Noord-Belgische pers zoveel mogelijk te discrediteren, terwijl het ACW de druk op de CD&V kan opvoeren om toch maar in een nieuwe federale regering te stappen en de Franstaligen hun zin te geven. Maar als ook dat niet lukt, lonken nieuwe federale verkiezingen. Wat die zouden kunnen veranderen, is onduidelijk, en het risico is zelfs levensgroot dat de N-VA er nog een paar procenten bij zou doen.

De koninklijke trukendoos raakt dus stilaan leeg. Aan Vlaamse zijde lijkt het erop dat de partijen deze keer niet van plan zijn zich zomaar met een kluitje in het riet te laten sturen. Aan Franstalige kant scheert de razernij dan weer toppen, al was het maar omdat men zich herkent in Bart de Wevers onderhandelingstactiek: spiegel een Franstalige een postje voor, zodat hij de kastanjes uit het vuur moet halen en voor toegevingen moet zorgen, en leg dan op het einde van de onderhandelingen nog gauw een fundamentele eis op tafel waarvan iedereen al lang had aangenomen dat er niet meer over gesproken zou worden. Kan dit eigenlijk nog wel goed aflopen?