Hoe ALARM en het CGKR «racisme» construeren

«Bijna drie op tien Brusselse verhuurders discrimineren,» kopten eerder deze week zowel De Standaard als De Morgen. Aanleiding voor de dramatische titel waren de resultaten van een onderzoek dat ALARM uitvoerde met de steun van het CGKR. Maar hoe definieert ALARM eigenlijk discriminatie en racisme, en valt hun onderzoek überhaupt wel ernstig te nemen?

Laten we beginnen bij het begin, en even nagaan wat voor beestje ALARM eigenlijk is. Voluit luidt de naam Action pour le Logement Accessible aux Réfugiés à Molenbeek, en de actiegroep werd in 2001 opgericht in het buurthuis Bonnevie. De actiegroep werd sindsdien uitgebreid naar niet-vluchtelingen, en uit een artikel van Indymedia van eind verleden jaar leren we dat de hele groep op dat ogenblik een twintigtal leden telde. De foto's bij het artikel spreken daarbij boekdelen, want op zowat elke foto duiken hetzelfde handjevol mensen op. De foto's leren ook wat precies verstaan dient te worden onder het begrip «nieuwkomers van Afrikaanse origine»: voornamelijk mensen uit Zwart-Afrika, maar bijvoorbeeld ook een Jemeniet.

Tussen 15 april en 3 augustus van dit jaar voerde deze actiegroep dus een onderzoek uit, dat uiteindelijk 101 tests omvatte. In 28 gevallen was er volgens de groep sprake van discriminatie, omdat de opgebelde verhuurder aan iemand met een duidelijk allochtone achtergrond te kennen gaf dat zijn appartement reeds verhuurd was, terwijl een potentiële huurder met een autochtone achtergrond een half uurtje later te horen kreeg dat het appartement wel nog vrij was. Besluit van ALARM: bijna drie op de tien verhuurders op de Brusselse markt discrimineren.

Bij dit onderzoek kunnen echter toch heel wat vraagtekens geplaatst worden, vraagtekens die trouwens opvallend afwezig waren in de «kwaliteitsmedia». Zo zijn 101 tests niet bepaald een indrukwekkend groot aantal te noemen, en vraag ik me af of er in het onderzochte segment van de Brussels huurmarkt werkelijk niet meer dan één appartement per dag vrijkomt. Een steekproefgrootte van 101 tests levert bij een betrouwbaarheidsinterval overigens een foutenmarge van zo'n 10% op, voor zover die 101 tests dan nog op een betrouwbare wijze uitgevoerd werden. En op dat laatste punt zit het ook al behoorlijk fout, afgaande op de berichtgeving in, alweer, onze «kwaliteitsmedia».

Want staan we toch even stil bij de methodiek die gevolgd werd. Eerst werd de verhuurder opgebeld door een lid van ALARM, die zich voorstelde met zijn naam. Een half uur later werd de verhuurder opnieuw opgebeld, maar deze keer door een testpersoon met een Belgische naam en zonder accent. Betekent dit bijvoorbeeld dat onder de testpersonen geen Antwerpenaren, Limburgers of West-Vlamingen zaten, of wat moeten we ons precies voorstellen bij het begrip «accent» dat ALARM hanteert? Wanneer werd de verhuurder trouwens opgebeld: na een dag of twee wachten, of nog voor de inkt van de advertentie droog was? In het laatste geval zou ik zelf ook wel weten wat ik zou doen als een allochtoon met een onverstaanbaar accent informeert of mijn huurappartement nog beschikbaar is.

Wat is dat trouwens, een allochtoon in Brussel? Hoeveel verhuurders discrimineerden wanneer ze eerst opgebeld werden door een Joop Pannekoek met een accent dat er weinig twijfel over liet bestaan dat hij recht uit de Jordaan komt, of voor de Franstalige verhuurders, Fransmannen met een duidelijk Provençaals –ik schrijf maar wat– accent? Wat met allochtonen met exotische achternamen als Schmidt, Jones, O'Brien, McLeod, Ericsson, Moretti of Gonzalez? Een Kowalski of een Ivanov? Hoxha? Of Goldwasser? Zou het kunnen dat een naam als Sekkaki, Johri of Erdal iets meer scepsis teweeg brengt bij een verhuurder dan Takahashi, Wang of Kim? We weten het niet, alleen maar dat ALARM meent dat 28 van de 101 verhuurders racist zijn…

Welke verhuurder wil daar eigenlijk mee zitten, racist of niet, met een huurder die amper Nederlands en Frans begrijpt, en die je dus aan de telefoon niet eens aan de wijs kan brengen dat het appartement niet op het gelijkvloers is, maar vlak onder het dak? Wie wil daar mee zitten, in deze ramadantijden, met een huurder die niet begrijpt dat een badkuip niet gemaakt is om schapen in te slachten? Wie wil daar mee zitten, een huurder die als kandidaat asielzoeker elk ogenblik uitgewezen kan worden en dus met de Noorderzon kan verdwijnen (uiteraard niet omdat hij gerepatrieerd wordt, maar omdat hij onderduikt tot de volgende eenmalige regularisatiegolf)? Of wie wil daar mee zitten, een geregulariseerde sans-papiers die in het kader van de familiehereniging zijn volledige familie laat overvliegen, inclusief neven en magen, om vervolgens met vijftig man te resideren in een appartementje dat eigenlijk maar berekend is op een gezinnetje van vier–vijf personen? En als je dan leest dat de werkloosheid in Brussel ondertussen al de kaap van 20% gerond heeft, kan je het een verhuurder dan echt kwalijk nemen dat hij toch maar liever voor een Jan Janssens of Jean Legrand kiest dan een allochtoon die hoe dan ook aan geen werk geraakt? Dat laatste uiteraard enkel en alleen maar omdat niet alleen verhuurders, maar ook werkgevers racisten zijn, of wat dacht u?